صاحب‌دیوان، پایـگاه خبــری و تحلیلی تاریخ و فـرهنگ ایران

پارس وی دی اس
جمعه, 14 اردیبهشت, 1403

9 اسفند پایان کار «احمدشاه» آخرین تاج‌دار قاجاری

94 سال پیش، برابر با 9 اسفند 1308 خورشیدی، «احمدشاه» هفتمین و آخرین پادشاه از دودمان قاجار، 52 ماه پس از زوال این سلسله، در 32 سالگی در تبعیدگاه پاریس درگذشت.

به گزارش صاحب دیوان، احمدشاه قاجار نوه مظفرالدین‌شاه و هفتمین فرزند محمدعلی شاه و اولین فرزند او از ملکه جهان، دختر کامران میرزا نایب‌السلطنه فرزند ناصرالدین‌شاه بود که در ۱۲ بهمن ۱۲۷۵ هجری خورشیدی در تبریز چشم به جهان گشود.

وی به عنوان آخرین بازمانده از دودمان قاجار در 25 تیر 1288 هجری خورشیدی در سن ۱۲ سالگی برجای پدرش به عنوان شاه ایران نشانده شد. این اتفاق سه سال و چند ماه پس از کودتای ژنرال تیمور لنگ رخ داد. تا رسیدن به سن قانونی، نقش اصلی در اداره کشور نداشت، ازاینرو از سوی مجلس عالی رجال و بزرگان دولت تا زمانی که به سن تاج‌گذاری  برسد، عضدالملک و سپس ابوالقاسم ناصرالملک قره گوزلو به عنوان نایب‌السلطنه احمدشاه انتخاب شدند.

احمدشاه در تیر ماه 1293 همزمان با آغاز جنگ جهانی اول تاج‌گذاری کرد. عمر پادشاهی او 16 سال بود که در 9 آبان 1304 هجری خورشیدی توسط مجلس شورای ملی از پادشاهی برکنار شد و سلسله قاجاریه منقرض اعلام شد. پس از آن حکومت موقت مملکت با دسیسه انگلیس به شخص رضا پهلوی واگذار شد.

احمدشاه در سن ۱۷ سالگی با بدرالملوک والای 12 ساله ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختر بزرگ وی بنام ایراندخت بود. وی ۴ بار دیگر نیز ازدواج کرد و صاحب ۳ دختر به نام‌های مریم‌دخت (از دل‌آرام)، ایراندخت (از بدرالملوک)، همایون‌دخت (از خانم‌خانما معزی) و یک پسر به نام فریدون میرزا (از فاطمه) شد.

مصدق در مجلس چهاردهم شورای ملی در خصوص احمد شاه چنین گفت: «زمانی که قرار بود احمد شاه در لندن از قرارداد 1919 در مهمانی پادشاه انگلستان اسم ببرد و آن را عنوان کند، از این کار خودداری کرد، با وجودی که می‌دانست این مقاومت او با خلع وی از سلطنت همراه است، این شاه وطن‌پرست بر مقاومت خود افزود و از قرارداد حرفی نزد. برای یک شاه چه افتخاری بالاتر از این که امروز نامش به نیکی برده شود.»

برخی از وقایع مهمی که در دوران پادشاهی احمدشاه اتفاق افتاد شامل موارد زیر است:

  • 4 تیر 1288 انتشار نشریه زنان در تهران
  • 9 خرداد 1288 اعدام شیخ فضل الله نوری
  • 22 تیر 1288 فرار محمدعلی‌شاه از ایران
  • 25 تیر 1288 تشکیل مجلس دوم پس از دوره استبداد صغیر
  • 28 آذر 1290 اولتیماتوم روسیه به ایران
  • 28 آذر 1290 آغاز اشغال تبریز بدست قوای روس
  • 9 فروردین 1291 به توپ بستن آرامگاه علی بن موسی الرضا در مشهد توسط نظامیان روسیه
  • 6 تیر 1293 شروع جنگ جهانی اول و اشغال ایران در جنگ جهانی اول
  • 17 مرداد 1294 قیام مردم علیه نظامیان انگلستان
  • 11 اسفند 1296 انتشار روزنامه تجدد به مدیریت شیخ محمد خیابانی
  • آبان 1296 وقوع انقلاب بلشویکی روسی
  • 1296 تا 1298 قحطی ۱۲۹۸–۱۲۹۶ ایران که ۴۰ درصد از جمعیت ایران به سبب گرسنگی و بیماری‌های ناشی از آن ازبین رفت
  • 19 دی 1298 تأسیس جامعه ملل
  • 16 فروردین 1299 قیام شیخ محمد خیابانی در آذربایجان و میرزاکوچک خان در گیلان؛ تقریباً به‌طور هم‌زمان
  • کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹

 

در آخرین سال‌های حکومت احمدشاه، وی دچار اضافه وزن و بیماری کلیوی شده بود. پس از کودتای رضا خان در سال ۱۳۰۲، وضعیت سیاسی کشور نامناسب شد و در نهایت در 9 اسفند ۱۳۰۸ به علت بیماری کلیوی در پاریس چشم از جهان فرو بست و طبق وصیت خودش در کنار آرامگاه محمدعلی شاه در کربلا به خاک سپرده شد.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یادداشت