در دومین نشست تخصصی عصر قالی آذربایجان که با موضوع فولکلور و قالی آذربایجان برگزار شد، در خصوص آداب و رسوم قالیبافی و نقش فولکلور در این منطقه صحبت شد. نقش قالی در فولکلور آذربایجان به عنوان یک عنصر مهم فرهنگی و هنری مورد توجه می‌باشد. قالی فولکلور شامل کلیه باورها، اعتقادات، آداب و رسوم، ادبیات شفاهی چون افسانه‌ها و داستان‌ها است که به عنوان یک هنر دستی و عنصری از فرهنگ آذربایجان در این حوزه جای دارد. قالی‌های منطقه آذربایجان و قشقایی دارای طرح‌ها و نقوشی هستند که نقش مهمی در فولکلور و هنر این منطقه دارند. ازاین‌رو، قالیبافی و طرح‌های قالی جزئی از غنی‌ترین میراث‌های فرهنگی و هنری آذربایجان محسوب می‌شوند. فولکلور در آذربایجان به سه طرح لیریک یا تغزلی، اپیک یا حماسی و دراماتیک یا نمایشی وجود دارد که هر یک زیبایی منحصربه‌فرد خود را دارد و بیانگر یک روایت تاریخی است.
هدف از برگزاری این نشست تخصصی، گردهمایی اهالی هنر قالیبافی، اساتید دانشگاه هنر و خِبرگان بازار در این حوزه بوده تا به دور از مسائل دیگر بتوان در خصوص ابعاد مختلف قالی و موضوعات هنری بحث و گفتگو کرد.
ابتدای این نشست با تعریف واژه فولکلور آغاز شد که اولین بار باستان شناس انگلیسی ویلیام توماس در سال ۱۸۴۶ میلادی آن را مطرح کرد و از لحاظ لغوی ترکیبی از دو جز فولک به معنی مردم، لور به مفهوم علم و فرهنگ است و بطور کلی اشاره به باورها یا فرهنگ عامه یک منطقه و ادبیات شفاهی چون افسانه‌ها، داستان‌ها دارد.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان فولکلور را محصول ذهن مردم عنوان کرد که برگرفته از آرزوها، باورها، دردها و ترس‌های آن‌ها بوده و طی قرن‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. وی با اشاره به تنوع بالای فولکلور آذربایجان، شاخه‌های مختلف آن را به‌صورت افسانه‌ها (ناغیل‌لار)، مراسم (دب‌لر)، لطیفه‌ها (گولمه‌جه‌لر)، ضرب‌المثل‌ها (مثل‌لر)، چیستان‌ها (تاپماجالار)، دوبیتی‌های محلی (بایاتیلار)، لالایی‌ها (لایلالار)، نوازش‌های کودکانه (اوخشامالار)، مرثیه‌ها (آغی‌لار)، نمایش‌های مردمی (خلق درام لاری)، اساطیر (میف‌لر)، داستان‌ها (عاشیق داستانلاری)، ترانه‌ها (ماهنی‌لار)، سوگندها (آندلار)، فال‌ها (فال‌لار)، دروغ‌ها (یالان‌لار)، رویاها (دوش‌لر)، کابوس‌ها (قاراباسمالار)، آزمودنی‌ها (سینامالار) و غیره نام برد و اشاره نمود که از میان این شاخه‌ها، “ناغیل‌لار” یا همان افسانه‌ها مهم‌ترین شاخه فولکلورها به شمار می‌رود.
از ویژگی‌های افسانه‌ها “ناغیل‌لار” قهرمانان آن است که شامل حیوانات، انسان‌ها و الهه‌ها هستند که در روایتی غیرواقعی نقش ایفا می‌کنند. درواقع ازلحاظ محل و زمان وقوع و همچنین شخصیت‌های پدیدآورنده آن نامشخص بوده و خودِ فرایند رخداد اتفاقات داستان هم غیره منطقی است.
بافندگان این قالی‌ها، نوایی از رازها، غم‌ها و شادی‌های نهفته در دل‌هایشان را به نقش و نگار قالی‌ها گره می‌زدند و این نواها را نیز به همراه قالی‌ها به نسل بعدی منتقل می‌کردند. با گوش دادن به این نواها می‌توان اسرار دل بافنده‌ای را که جوانی خود را در پای دار قالی گذاشته کشف کرد.
«امید بنام» در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به اینکه در فرهنگ ما قالی نمادی از خانواده است و از دست دادن آن، نشانه وخامت وضعیت اقتصادی ماست افزود : احترام به هنر قالی و اهمیت آن در زندگی سبب می‌شود تا نسل‌های بعدی نیز از روایت‌های شیرین آن بهره‌مند شوند.
ازجمله قالی‌های معروف آذربایجان می‌توان به قالی شیخ صفی اشاره نمود که یک تخته آن در موزه ویکتوریا آلبرت، شهر لندن و تخته دوم در هنر لس‌آنجلس قرار دارد.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان در ادامه صحبت‌های خود به شخصیت تأثیرگذار قالی آذربایجان جعفر مجیری اشاره نمود. ایشان متولد ۱۲۹۵ شمسی از محلات “چای کنار” تبریز بود و جز اولین فارغ‌التحصیلان در صنایع مستظرفه تبریز به شمار می‌رفت. وی در سال ۱۹۶۵ در مقطع دکترای هنر از پایان‌نامه خود با موضوع “خصوصیات منحصربه‌فرد قالی‌های آذربایجان در قرن‌های ۱۹ _ ۲۰ ایران” دفاع نمود و به‌عنوان مدیر تولید قالی‌های شوروی در باکو و عضو شورای ارزیابی قالی‌های موزه باکو به فعالیت پرداخت. از هنرهای معروف مجیری می‌توان به بافت پنج قطعه قالیچه به هم پیوسته در سال ۱۳۱۰ اشاره نمود که در زمان خود نوآوری بدیعی بود.
این هنرمند تبریزی با تلاش بسیار توانست ۶ رنگ جدید طبیعی را از پشم گوسفند بگیرد. وی با کمک این رنگ‌ها توانست پشم قالی “خود رنگ” را به ۱۷ نوع برساند. بیشتر آثار هنری مجیری در موزه دستباف‌های باکو نگهداری می‌شوند.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان فولکلور در خاتمه این نشست از معاونت میراث فرهنگی بخاطر فراهم نمودن فرصتی برای بحث و گفتگو در خصوص قالی آذربایجان که سبب خواهد شد تا بتوانیم در روزهای آینده فولکلور شهر تبریز را ثبت جهانی کنیم، تشکر و قدردانی نمود.
در انتهای این نشست فیلم مستندی از فولکلور و قالی آذربایجان پخش شد؛ همچنین مقاله‌ای با موضوع”اَمک نغمه لَری”(ترانه‌های کار قالیبافی) خوانده شد و در نهایت با خاطره قالیبافی ابراهیم هاشمی مهر، حامی اصلی این نشست و نوازندگی استاد مطرح «آشیق حسن اسکندری» به پایان رسید.
