« در هر جلسه کنفرانس بین المللی صلیب سرخ که تشکیل می شد نمایندگان برخی کشورها می گفتند که دو علامت هم زیاد است و همه باید یک علامت را بپذیرند و نمایندگان کشورهای اسکاندیناوی پیشنهاد می دادند که علامت شیر و خورشید چون اختصاص به یک کشور دارد بهتر است برداشته شود و دولت ایران علامت صلیب یا هلال را بگیرد که دولت ایران در برابر این نظرات به هر ترتیب مانع تصویب پیشنهاد دهندگان می شد».
در مورد اینکه چرا دولت ایران در دوران قاجار نمی توانست علامت هلال را بپذیرد ، مقاله ای از آقای دکتر خزایی به برررسی این موضوع پرداخته که قسمت هایی از آن را در اینجا می آوریم:
« نشان شیر و خورشید بر پرچم ایران در تمام دوره صفوی و عصر قاجار نشان مذهب تشییع در مقابل نشان هلال عثمانی که نشان مذهب تسنن بود شناخته می شد.
بر افراشتن بیرق های مزبور در پایتخت دوکشور گاه باعث بروز تنش و درگیری می شد. در نخستین سال های حکومت ناصرالدین شاه یعنی از ذیقعده 1268 قمری تا شوال 1270 قمری یکی از طولانی ترین جنگ های بیرق بین ایران و عثمانی درگرفت که بر اثر آن روابط سیاسی ایران و عثمانی رو به تیرگی گذاشت و به نقطه ای رسید که سفارت ایران در اسلامبول تهدید شد. اما بعد ها طرفین به توافق رسیدند که تنها در مناسبت ها و اعیاد ملی یا مذهبی مشترک بین دو کشور سفارتهای دو کشور اجازه بر افراشتن بیرق هایشان را داشته باشند. اقداماتی از این قبیل باعث شده بود که ایران نمی توانست از هلال ماه که نشان ملی عثمانی ها بود و در فضای سیاسی آن روز معنی حامیت معنوی عثمانی را داشت ، استفاده کند.
در کنفرانس جهانی صلیب و سرخ که در سال 1906 در ژنو بر گزار شد، نماینده ایران صمدخان ممتاز السلطنه طی نطقی اظهار داشت با اینکه صلیب مذهبی مورد احترام آیین اسلام است و نباید ذره ای بی احترامی نسبت به صلیب عیسی کرد اما به دلیل پاره ای ملاحظات تاریخی و از آنجا که سابقاً صلیب علامت جنگ و جهاد با ممالک اسلامی بوده شاید اثر سویی در بین مسلمانان داشته باشد و اینان پذیرای خدمات بهداشتی و امداد رسانی تحت پرچم صلیب و سرخ نشوند ، بنابراین درخواست کرد که اجازه داده شود کشور ها علامت ملی خود را داشته باشند.این تلاش ممتاز السلطنه در حفظ حقوق مسلمانان و دولت عثمانی باعث شد منیرپاشا سفیر کبیر عثمانی در پاریس شخصاً به حضور ممتاز السلطنه رفته و قدردانی نماید. و سلطان عثمانی پیام تشکر و قدردانی برای وی ارسال کند ، در حالی که در آن برهه بر سر مسایل مرزی مجادلات پر تنشی بین دو کشور جاری بود. اما با وجود این مناقشات نماینده ایران نه تنها با هلال ماه ابراز خضومت نکرد بلکه پایمردی و تلاش وی باعث شد هلاال احمز جزء پرچم های امداد رسانی بین المللی شود ، در حالی که می توانست فقط بر روی شیروخورشید سرخ تاکید کند. میرزا نصراللله مشیر الدوله وزیر امور خارجه وقت در نامه ای به رضا ارفع الدوله از اقدام ممتاز السلطنه در حفظ حقوق مسلمانان و دول عثمانی تقدیر کرده و می نویسد : « ممتاز السلطنه نظر به جامعیت اسلام و … در واقع عصبیت کامل بروز داده است… »
به دلیل حضور قوی و توانمند ممتاز السلطنه در آن کنفرانس وی به عنوان نماینده مسلمانان و تنها نماینده کشورهای آسیایی در کمسیون تدوین اساسنامه جدید و نهایی کنفرانس ژنو برگزیده شد. قرار گرفتن نشان های شیروخورشید سرخ و هلال احمر در کنار صلیب سرخ بر پرچم سازمان های امداد رسانی بی المللی در این کمسیو.ن تصویب شد.
عضویت ممتاز السلطنه در کمسیون تدوین قرارنامه جدید باعث شد فصل 18 قرارنامه که مربوط به استفاده از علامت صلیب و سرخ بود ، تغییر یابد و هلال احمر و شیروخورشید سرخ نیز به نشان های پرچم های سازمان های امداد رسانی اضافه شوند.در چنین شرایطی نماینده پرتلاش ایران در کنفرانس صلیب و سرخ سال 1906 ژنو به رغم میل برگزار کنندگان کنفرانس موفق به ثبت و قبولاندن هلال احمر و شیروخورشید سرخ به دیگر اعضای کنفرانس شد. متأسفانه این پیروزی دیپلماسی ایران در تاریخ نویسی پهلوی نادیده ماند. زیرا اساس تاریخ نویسی پهلوی اول بر بر تخطئه وجوه مثبت دیپلماسی دوره قاجار بود.
چندین سند از این دیپلماسی ایران در آرشیو وزارت امور خارجه باقی است که خالی از لطف نیست برخی آز آنها را اینجا بیاورم :
نامه صمدخان ممتاز السلطنه به مشیرالدوله در سال 1324 قمری مطابق با سال 1285 شمسی :
« البته خاطر مبارك مسبوق است كه از اقل بناي انجمن خيريه صليب احمر يعني از سال 1876 مسيحي علامت اين انجمن كه بايد هنگامه جنگ از شر دشمن در امن و امان شده و مشغول خدمت مجروحين و مرضي بشود و قشون دولي كه در جنگ هستند بايد انجمن مزبور را محترم و مقدس بدارند هميشه صليب احمر بوده است در ثاني هم كه دول ديگر شركت در قرار نامه آن كرده اند تمام شرايط آن را اعم از آن علامت و غيره قبول نموده اند حتي دولت عليه هم كه در سال 1874 شركت قرار داد مزبور را قبول و امضاء كرده است در باب علامت صليب سرخ امتناعي نفرموده و علامت مزبور را هم با كليه قرار نامه قبول كرده است دولت عثماني همين معامله را كرده ولي در شروع جنگ آخر خود با روسها به دولت روس اعلان كرده كه نمي تواند صليب احمر را علامت مريضخانه هاي خود قرار بدهد
دولت روس در آن موقع به جز قبول، چاره اي نداشت ولي به ملاحظه شركت به قرار نامه صليب احمر دول ديگر دولت عثماني را حالا هم مجبور بر استعمال علايم صليب احمر مي دانند در كونفرانس لاهي مأمورين دولت عليه و دولت عثماني و سيام وقتي كه مذاكره مطالبي شد كه مي خواسته در آن با بها مندرجات قرارنامه صليب احمر را سرمشق قرار بدهند اظهار كرده بودند كه دول ما به شرط استعمال علايم مخصوص خودشان اين مسايل را قبول خواهندكرد ولي چون دست به بناي قرار نامه سابق نمي زند و كونفرانس لاهي مأمور و مجاز به تغييرات آن نبوده فهذا موقع اظهار اين مسئله نرسيده بود و به بعضي از آنها ايراد كردند. و حالا در كونفرانس ژنو هم مي گفته كه مأمورين بعضي از دول كه دولتشان سالهاي قبل قرارنامه صليب احمر را قبول و امضاء كرده بودند.
از ما وقع و تعهدات دولت خودشان بي اطلاع بودند كه در آن مجلس آن قسم اظهارات كردند بهر صورت اين مسئله علامت صليب احمر هم يكي از مسائلي بود كه در نقشه كار ملفوف راپورت نمره 373 كه عرض شده قلمداد كرده بودند ولي معلوم است كه تمام دول فرنگ بقاي علايم مزبور را طالب بودند فقط دولت انگليس تكليف كرد كه عوض علامت چهار پرخاچ علامت پنج پري بگذارند كه از علامت مذهبي بودن خارج بشود اما به غير از دو سه نفر كه چاكر و همراهان چاكر بودند حمايت بر اظهار مأمور انگليس نكرده و كونفرانس با كثرت آرا اين تكليف را رد كرده و گفت كه اين علامت علامت مذهبي نيست و در قرار نامه هم نوشته خواهد شد كه محض ملاحظه خاطر دولت سويس كه مربي اين عمل خيريه است بيرق آن را علامت اين انجمن قرار داده اند و چون حالا تمام ملل اين علامت را شناخته و استثنا بر آن شده اند تغيير آن اسباب اشكالات خواهد شد.
آنچه مأمورين ژاپون و سيام بود از طرف دولت خودشان اظهار كردند كه اين علامت را به همان ملاحظات مذهبي نبودن آن قبول دارند مأمور دولت چين گفت كه همين ملاحظات را به دولت خودش تلگراف كرده و دستور العملي خواسته است (در ثاني قبول كردند) چاكر هم با وجود اينكه بر حسب اصرار كونفرانس تلگرافاً دستور العملي خواسته و هنوز به زيارت نايل نشده بود اين موقع را غنيمت دانسته براي رفع اشتباهي كه سالها مقصود داشت پا شده نطقي كرده كه اجمالش در صورت مجلس لفي نمره 3 صفحه 19 مسطور است و بعد از اظهار اينكه چاكر هم مراتب را بعرض اولياي دولت عليه رسانيده و منتظر دستور العمل است گفت كه مسئله مذهبي بودن علامت صليب را نبايد اسباب اشكالاتي دانست كه دول مسلمان در قبول و استعمال آن دچار مي شوند چرا كه صليب مذهبي مخصوصاً موافق آيين اسلامي محترم است و بر خلاف آنچه مشهور شده است. موافق دين نبوي (ص) كسي حق آن نيست كه ذره اي بي احترامي به صليب عيسي بنمايد بلكه اشكالات مزبوره در ملاحظات تاريخي و پاره اي اسباب ديگر توليد شده اند و البته حضار محترم كه همگي از اشهر عالمين هستند مي دانند كه بد بختانه اسلاف ماها در ايام جهالت صليب را هميشه علامت صلح و صفا نكرده اند و مخصوصاً آنرا چون علامت جنگ و جهاد بر عليه مسلمانها داخل ممالك مسلمان كرده اند و اگر چه دول مسلمان شخصاً باين مطالب حالا اهميتي نمي دهند و نور تربيت اين مسائل را اذهان عمومي دور نموده و ياد آنها را مايه تأسف عمومي كرده است ولي بدبختانه در ميان افراد ناس هنوز ياد سوء استعمال اين علامت مقدس باقي است و انشاالله آنهم بتدريج رفع خواهد شد.
از ما وقع و تعهدات دولت خودشان بي اطلاع بودند كه در آن مجلس آن قسم اظهارات كردند بهر صورت اين مسئله علامت صليب احمر هم يكي از مسائلي بود كه در نقشه كار ملفوف راپورت نمره 373 كه عرض شده قلمداد كرده بودند ولي معلوم است كه تمام دول فرنگ بقاي علايم مزبور را طالب بودند فقط دولت انگليس تكليف كرد كه عوض علامت چهار پرخاچ علامت پنج پري بگذارند كه از علامت مذهبي بودن خارج بشود اما به غير از دو سه نفر كه چاكر و همراهان چاكر بودند حمايت بر اظهار مأمور انگليس نكرده و كونفرانس با كثرت آرا اين تكليف را رد كرده و گفت كه اين علامت علامت مذهبي نيست و در قرار نامه هم نوشته خواهد شد كه محض ملاحظه خاطر دولت سويس كه مربي اين عمل خيريه است بيرق آن را علامت اين انجمن قرار داده اند و چون حالا تمام ملل اين علامت را شناخته و استثنا بر آن شده اند تغيير آن اسباب اشكالات خواهد شد.
آنچه مأمورين ژاپون و سيام بود از طرف دولت خودشان اظهار كردند كه اين علامت را به همان ملاحظات مذهبي نبودن آن قبول دارند مأمور دولت چين گفت كه همين ملاحظات را به دولت خودش تلگراف كرده و دستور العملي خواسته است (در ثاني قبول كردند) چاكر هم با وجود اينكه بر حسب اصرار كونفرانس تلگرافاً دستور العملي خواسته و هنوز به زيارت نايل نشده بود اين موقع را غنيمت دانسته براي رفع اشتباهي كه سالها مقصود داشت پا شده نطقي كرده كه اجمالش در صورت مجلس لفي نمره 3 صفحه 19 مسطور است و بعد از اظهار اينكه چاكر هم مراتب را بعرض اولياي دولت عليه رسانيده و منتظر دستور العمل است گفت كه مسئله مذهبي بودن علامت صليب را نبايد اسباب اشكالاتي دانست كه دول مسلمان در قبول و استعمال آن دچار مي شوند چرا كه صليب مذهبي مخصوصاً موافق آيين اسلامي محترم است و بر خلاف آنچه مشهور شده است. موافق دين نبوي (ص) كسي حق آن نيست كه ذره اي بي احترامي به صليب عيسي بنمايد بلكه اشكالات مزبوره در ملاحظات تاريخي و پاره اي اسباب ديگر توليد شده اند و البته حضار محترم كه همگي از اشهر عالمين هستند مي دانند كه بد بختانه اسلاف ماها در ايام جهالت صليب را هميشه علامت صلح و صفا نكرده اند و مخصوصاً آنرا چون علامت جنگ و جهاد بر عليه مسلمانها داخل ممالك مسلمان كرده اند و اگر چه دول مسلمان شخصاً باين مطالب حالا اهميتي نمي دهند و نور تربيت اين مسائل را اذهان عمومي دور نموده و ياد آنها را مايه تأسف عمومي كرده است ولي بدبختانه در ميان افراد ناس هنوز ياد سوء استعمال اين علامت مقدس باقي است و انشاالله آنهم بتدريج رفع خواهد شد.
اين نطق چاكر خيلي اسباب تحسين شد و اغلب مأمورين كه واقعاً اشخاص عالم بودند دست زده و احسن گفته و صداي راست است راست است از هرطرف بلند شد اين بود كه بعد از وصول دستور العمل روز قبلي امضاي قرار نامه باز چاكر در ضمن مذاكره تجديد مطلب كرده وگفت كه دولت عليه بهمان ملاحظاتي كه ميدانيد قرارنامه جديد را باستثناي فصل (18) كه راجع به استعمال علامت صليب احمر است. قبول و امضاء خواهند كرد و همين طور هم امضاء كرد و لي وجود مأمور عثماني كه مي توانست با چاكر همراهي نمايد و با اينكه تمام دول غير رسمي از ژاپون و چين و سيام و غيره همگي صليب احمر را قبول كردند چاكر به انجام و استثناي اين شرط موفق شد ديگر حالا كسي نمي تواند ايرادي بكند و دولت عليه مختار است كه از حالا قدغن بفرمايد كه اداره صحه ايران بيرق خود را شير و خورشيد سرخ روي پرده سفيد قرار بدهد.
خدمت ديگر هم كه كرده اين است كه چنانكه از صورت مجلس لفي (نمره 3 صفحه 22) معلوم است از مسايلي كه مي بايست حل بشود يكي هم اين بود كه آيا با بيرق صليب احمر بيرق دولتي خودشان را هم دول بايد بالاي مريضخانه هاي خودشان نصب بكنند يا خير بعضي اين فقره را قبول داشته و بعضي قبول نمي كردند و مي گفتند كه همان يك بيرق صليب احمر كافي است و چون هنوز دستور العمل چاكر در موقع گفتگوي اين مسئله نرسيده بود و تكليف معلوم نبود لهذا چاكر محسنات بودن بيرق دولتي را بيان كرد و فوراً بعد از اظهارات چاكر كونفرانس اين فقره را قبول و تصديق نموده اميدوار است كه انشا الله تعالي خدمات چاكر جان نثار مقبول خاطر مبارك بشوند.»
متن نامه و اصل نسخه صمدخان ممتاز السطنه وزیر مختار ایران در پاریس به مشیرالدوله در 1324 قمری
[آرم شیر و خورشید ] 1324
S.M.I 26 شهر جادی الاول
LE SCHAHED PERRSE نمره 377
PARIS
«چون دولت عثمان در این کونفرانس مآمور نداشت خیلی اثر بد کرد و هر چه ایراد بود دولت عثمانی را در غیاب مخاطب قرار داده و مثل می گشیدند مخصوصاً در مسئله استعمال بیرق هلال در جنگ روس با وجود سابقه شرکت بلا استثنایی عثمانی بشرایط قرارنامه صلیب احمر یکی هم چنانچه خاطر مبارک البته مسبوق است اغلب فرنگی ها خیلی نسبت های بد به مسلمانان می دهند از جمله همیشه مینویسند و می گویند که مسلمانها خصوصاً عثمانی ها صلیب عینی را تکفیر می کنند و غیره این است که در کونفرانس در مواقع بد همیشه از دولت عثمانی ها اسم می بردند خصوصاً مامورین دول بالکان و در جند موقع جون مقصود از عثمانی کلیه اسلام بود چاکر جواب های بقاعده میداد و رفع اشتباه می کرد جناب منیر پاشا سفیر کبیر عثمانی مقیم پاریس هم این فقرات را شنیده بود و چند روز قبل در عرض شد که مدعو بودیم آمد از چاکر خیلی اظهار امتنان کرد و گفت شرط مسلمانی روبعمل آورده اید و شما را تبریک نی کنم.
و خیلی اظهار تعجب و تأسف میکرد که دولت عثمانی در همچون کونفرانس نماینده نداشته است. و اگر چه این فقره بطور غیر رسمی و در ضمن صحبت دوستانه با مأمورین خارجه در کونفرانس شد ولی محض اطلاع خاطر مبارک عرض می کند که چون بعضی ها خیلی اصرار در اثبات این می کردند که بیرق صلیب احمر علامت مذهبی ها نیست و فقط محض خاطر دولت سویس آنرا قبول کرده اند لهذا چاکر روی در جواب آنها گفته که البته حرف شما خیلی صحیح است ولی می دانید که در اقل بناء ، مقبول این علامت اگر دولت سویس عوض خاچ روی بیرق خود چیز دیگری مثلاً شکل خیلی داشت البته هیچ کس به این خیال نیفتاده و بیرق سویس را علامت انجمن خیریه قرار نمی داد. معلوم است همه تصدق حرف را کردند محض اطلاع خاطر مبارک عرض شد.»
متن نامه و اصل نسخه مکاتبات سفیر ایران در لاهه در مورد علامت مخصوص مریضخانه های ایران :
[آرم شیروخورشید]
سفارت اعلیحضرت شاهنشاه ایران
در لاهه
28 شهر شعبان 1322
نمره 99
«بزیارت تعلیقه مورخه 6 شعبان نمره 346 مبنی بر قبولی تکلیف قوانین فرانسه بتوسط سفارت آندولت معافی کشتی های صلیب سرخ از حقوق معموله و احترامات آنها را در ایام جنگ از دولت علیه استدعا کرده اند.
مایل آمد و خادمه در موقع شروع مذاکرات در کونفرانس راجع به این مسائل که چهارماه دیگر متشکل خواهد شد و دستورالعمل وزارت جلیله خارجه را بموقع اجرا خواهد گذاشت از قراریکه وزیر امورخارجه اظهار داشت دعوت نامه علی الرسم بتوسط سفارت هولند بدولت علیه فرستاده شده است.
در مقابل صلیب سرخ دول خارجه که این حقوق و شرف آنها حقاً داده می شود دولت علیه علامتی برای مربضخانه های نظامی خواه در وقت جنگ و خواه در ایام صلح ندارد و آنچه گاهی معین شده است بهرملاحظه بوده و استعمال و متروک شده است. حالا خوب است بچاکر دستورالعمل مرحمت شود که علامتی هم برای مریض خانهای نظامی ایران در موقع این کونفرانس معین و بامضای دول برساند و آنچه بعقیده چاکرانه می رسد این است که دولت علیه همان علامت شیروخرشید نشسته و بی شمشیر را که روی کاغذهای وزارت خارجه هر گاهی دیده می شود روی پارچه سفید بیرق مریضخانه قرار بدهد باین معنی شیر و خورشید را با آن شکل نشسته و بی شمشیر برنگ سرخ روی پارچه سفید چاپ و عوض صلیب سرخ خارچه اعلان و در هر موقع استعمال فرماید.مستدعی است جواب این فقره را زودتر مرحمت فرمائید و از آن قرار رفتار شود.و اگر رأی مبارک بر این فقره علاقه بگیرد ، لازم است در استعمال این بیرق جدید در اردوهای نظامی و غیر نظامی از حالا و در هر موقع معمول باشد که متروک نشود. و ما هم همیشه همان امتیازات و حقوقی را که بصلیب احمری دهند برای این بیرق ایران تحصیل نمائیم..زیاده جسارت شد.»
متن نامه سفیر ایران در لاهه مبنی بر کسب تکلیف درمورد علامت صلیب سرخ 1320 قمری :
[آرم شیروخورشید]
سفارت اعلیحضرت شاهنشاه ایران
در لاهه
شهر رمضان مبارک 1322
نمره 118
درباب کونفرانس مخصوص قرار مدار دول در موقع جنگ نسبت به کشتی ها ی صلیب احمر تعلیقه مطاعه و دستورالعمل وزارت جلیله خارجه مطرح گردید. سیزدهم همین ماه دسامبر که یک هفته دیگر است کونفرانس مزبور موافق اعلان رسمی وزارت خارجه هولند تشکیل خواهد یافت و گویا قریب یک هفته طول خواهد کشید مخصوصاً چاکر با مامورین سایر دول مشغول تحقیقات لازمه در این باب است و انشاءالله موافق میل اولیای دولت علیه این خدمت را انجام رسانید و خاطر مبارک را مستحفر خواهد نمود.
جواب تکلیف چاکر در باب کلیتاً علامت مخصوص بمریضخانه های نظامی دولت علیه و مبنی بر داشتن علامتی را از طرف دولت در مقابل صلیب احمر .
دولت عثمانی همان هلال را با رنگ سرخ روی پارچه سفید عوض صلیب سرخ فرنگی معین و اعلان کرده و حقوق صلیب احمر را برای این علامت تحصیل نموده است بکتابچه و صورت مجالس کونفرانس صلح رجوع نمود در مواقعی که مأمورین عثمانی این علامت را اعلان و حقوق آنرا خواهان شوند اسمی از علامت خصوص ایران نیست .بهر صورت ترتیبی بود. در عریضه 28 شهر شعبان نمره 99 عرض کرده و مستدعی جواب شده بود. گویا مقرون بقاعده باشد و لی تا حال جواب آن زیارت نشده است و حالا که کونفرانس شروع می شود اسباب معطلی خواهد گردید. زیاده جسارت است.
خلاصه
درباب انعقاد کونفرانسی راجه به گشتی های صلیب احمر چنانچه سابقاً عرض شده خوب است دولت علیه هم علامت مخصوص در مقابل صلیب احمر برای مریضخانه های نظامی احداث نماید. چنانچه دولت عثمانی علامت هلالی را معین نموده است.
[مهر] ورود بکابینه وزارتخارجه
بتاریخ 17 شهر شوال سنه 1322
نمره 2984
متن نامه سفیر ایران در لاهه مبنی بر کسب تکلیف از سفیر ایران در پاریس درباره علامت شیر و خرشید سرخ در 1305 قمری
[آرم شیروخورشید]
سفارت دولت علیه ایران
در لاهه
6 محرم 1305
نمره 8
«در یازدهم صفر مطابق 26 مارس مجلسی در خصوص صلیب احمر در لاهه منعقد خو.اهد شد . چناچه بموجب مراحله مرسومه جناب وزیر امورخارجه هولند از بنده هم رسماً دعوت شده کپی فرانسه آن دعوت نامه و ترجمه فارسی آنرا تقدیم نموده از حضور مبارک میگذرد. وقت تنگ است تا این عریضه از حضور مبارکه جناب مستطاب اجل اشرف افخم بگذرد دستورالعملی رحمت فرمایند بایست جواب به بنده در آنموقع نخواهد رسیدو اینست که خاطر مبارک حضرت مستطاب اجل را مسبوق مینماید. در ارقامیکه از وزارت خارجه تاکنون در سفارت هولند ضبط است بالصراحه در یکی دو فقره اشعاری نشده اولاً معلوم نیست که جناب ممتاز السلطنه اینکار را تا چه اندازه مجری داشته و قبل کرده اند.
معافیت کشتی های مجری از حقوق مرسومه بنا درو مذاکراتیکه در اینباب در مجلس شده تا ین محلس که بنده حضوربهم خواهد رسانید بچه قسم یا معنای معزی الیه رسیده و قبول کرده اند. ثانیاً در باب نصب صلیب احمر در مریضخانه های نظامی و غیر نظامی فقط در نمره 118 – 28 رمضان بوزارت جلیله خارجه دولت علیه ایران و نمره 99 – 28 شعبان در عریضه جات معزی الیه اشعاری شده است.
که کشتی ها از حقوق بنا در قبل کرده است. معاف دارد یعنی کشتی های صلیب احمر که حامل مرضا خواهدبود. و فعلاً باید در باب نصب صلیب احمر هم عرض کرده ام. خوب است دولت علیه شیروخورشید سرخ را در صفحه سفید باشمشیر یا بدون شمشیر علامت مریضخانه های نظامی و غیر نظامی قرار دهند چنانکه دولت عثمانی هلال را بهمین ترتیب قبل کرده است.
دیگر جواب دو دستور العمل معلوم نیست ، اینکه عرض می کند مستدعی است خاتمه را در پورت جناب ممتاز السلطنه با دوستورالعمل جدید به بنده تلگرافاً اطلاع داده شود که که در اینمجلس تکلیف خود را بداند وقت تنگ است و در اینمجلس رسماً باید باید حضور بهم رسانید بمجرد ورود عریضه فوراً تلگراف فرمایند و راپرت جناب ممتاز السلطنه تا امروز در ابنخصوص چیست و کار بکجا منتهی شده و تکلیف بنده چه خواهد بود.»
الا مرالاجل الاشرف التعالی مطاع
دستور میرزا نصراله مشیر الدوله به صمدخان ممتاز السلطنه مبنی بر داشتن نشان مخصوص شیروخورشید قرمز به عوض بیرق صلیب سرخ :
[آرم شیروخورشید]
وزارت امور خارجه
اداره دائره
مورخه
نمره
فوری
ممتاز السطلنه بخط فرانسه تلگراف گردد.
« تلگراف شما درباب بیرق صلیب هنگام جنگ رسید همانطور که میدانید هر چند صلیب بیرق بعضی دول باشد علامت مذهبی است برای دولت علیه ممکن نیست که این علامت را قبول نماید. دولت علیه در کنفرانس لاهه هم در این باب اعتراض کرده است در جنگ عثمانی و روس در 1878 قرار شد که مریضخانهای عثمانی عوض صلیب همان هلال ماه و ستاره را در روی بیرق نصب کنند .شما هم باید خواستار شوید که برای دولت علیه بیرق مخصوص قرار دهند و قرار مطلب را اینطور باید داد که دولت علیه صلیب قرمز را در مریضخانه های سایر دول محتنرم میشمارد در عوض صلیب ، در مریضخانهای خود شیر و خورشید قرمز قرار خواهد داد.»
بعداز انقلاب اسلامی نه تنها این بی توجهی پهلوی اول نسبت به دیپلماسی موفق در باب بیرق شیروخورشید سرخ ایران ترمیم نگردید، بلکه نشان شیر و خورشید سرخ هم از میان پرچم سازمان امداد رسانی ایران حذف شد و هلال احمر جانشین آن گردید.
