از زندگی میرزاآقا اطلاعات کمی در دست است و از نامههایش به میرزا فتحعلی آخوندزاده درمییابیم او اهل تبریز بوده، به زبانهای روسی و فرانسوی آشنایی داشته است و پس از افتتاح دارالفنون با عنوان مترجم معلمین اطریشی مشغول به کار بوده است. احتمال این نظریه که میرزاآقا از طریق تمثیلات آخوندزاده با تئاتر آشنا شده باشد بسیار زیاد است؛ در ابتدا قصد داشت آن را به زبان فارسی ترجمه کند اما صرف نظر کرده و خود به نوشتن تمثیلاتی به همین سبک پرداخت.
چهره ی نخستین نمایشنامه نویس فارسی زبان تا سال 1955 در هالهای از ابهام بود چرا که سه نمایشنامهی او منسوب به میرزاملکم خان بود، تا اینکه در سال 1955 میلادی، «آ.ع. ابراهیموف» پژوهشگر آذربایجانی با انتشار آرشیو اسناد و نامههای میرزا فتحعلی آخوندزاده پرده از این راز برداشت و معلوم کرد این نمایشنامهها متعلق به میرزاآقا تبریزی است. «سرگذشت اشرف خان عربستان»، «سرگذشت شاهقلی میرزا در کرمانشاه»، «طریقهی حکومت زمان خان در بروجرد»، «قصهی عشقبازی آقاهاشم خلخالی و سرگذشت آن ایام» و «حکایت حاجی احمد»، پنج نمایشنامهای هستند که توسط میرزاآقا تبریز نوشته شده‌اند و با توجه به تاریخ رد و بدل شدن نامهها میان میرزا آقا و میرزا فتحعلی، به نظر میرسد تاریخ نگارش چهار نمایش نخست، بین سالهای 1287 و 1288 هجری قمری بوده است که بخشی از آن در روزنامه اتحاد به صورت پاورقی چاپ شده اما بدلیل به توپ بسته شدن مجلس و تعطیلی جراید ادامه نیافت و بعدها در سال 1340 هجری قمری، به نام میرزا ملکم خان به چاپ رسید. او در آثارش به کاربرد اجتماعی- سیاسی نمایش اندیشیده، خود را از محدودیتهای تماشاخانه رها کرده و قصه و نمایش را در هم آمیخت.
ملک پور، جمشید. ادبیات نمایشی در ایران. 1385. جلد اول. تهران: انتشارات توس.
آرین پور، یحیی. از صبا تا نیما. 1379. تهران: زوار.
رضوانه امامی‌پور
