آيا می دانيد چرا در مرکز شهر تبريز برای عبور آب رودخانه مهرانه رود مکانی بنام ميدان چايی يا همان چايکنار ساخته شده ؟
به گواهی تاریخ در بهار سال 1313 خورشيدی پس از بارش بارانی سهمگين ، تندآب ( سيل ) گسترده ای تبريز را فرا گرفت و نزديک به 1300 خانه مسکونی را درنورديد و خسارات فراوانی بجای گذاشت.
هرچند از شمار تلفات جانی تندآب گسترده 1313 تبريز گزارش دقيقی بجای نمانده ، اما بعيد نيست با وقوع چنین تندآب سنگينی، شماری از شهروندان تبريزی جان خود را از دست داده باشند.
در اين باره ثبت شده:
تندآب پس از ويران کردن سراسر بستر خيابان پهلوی ، شروع به نابودی مغازه ها ، خانه ها و مساجد و ادارات نموده آنچنان که تندآب سهمگين روی داده به سال 1313 سازه اداره بلديه ( شهرداری ) و ساختمان های اداره نظميه ( پليس ) و عمارت عالی قاپو و سرای امير و بخش هايی از بازار سرپوشيده را از بين برده و خرابی های زيادی به بار آورد.
گفته می شود آن هنگام تمام بستر کهنشهر تبريز را آب فرا گرفته بود و تا پاسی از شب صدای ناله های شهروندان نگون بخت در آب گرفتار مانده به گوش می رسيد.
فردای آن روز سرتيپ سيف ” رييس شهربانی ” و سرلشگر محتشمی ” رييس لشگر آرتش آذربايجان ” با همياری 1200 تن از نظاميان شهربانی و آرتشی به کمک مردم آسيب ديده شتافته و محاصره شوندگان در تندآب را نجات بخشيده و در اقدامی فوری با روانه داشتن تلگراف ، خواستار فرستادن آذوقه و آب آشاميدنی و پتو و پوشاک از پايتخت برای شهروندان نگون بخت تبريزی شدند.
پس از مدتی از وقوع تندآب در بستر شهر تبريز ، روز 13 مرداد 1313 ، بيست تن از بزرگان به نمايندگی از مردم تبريز جلسه فوری تشکيل داده و همگی اين برگزيده شدگان وظيفه يافتند از ثروتمندان تبريزی اعانه و کمک مالی دريافت داشته و مابين رنج ديدگان و درماندگان پخش نمايند.
و سرانجام پس از يکسال کار و تلاش شبانه روزی برای زدودن آثار نابودی تندآب و برون راندن صخره ها ، سنگ های بزرگ و گل و لای بجای مانده و نيز با بازسازی خانه های فروريخته وبهسازی بناها و عمارت های نابودشده ، وزير کشور آن هنگام ( ميرزا محمودخان جم ) با سرکشی و بازديد ميدانی ، هزينه ی قابل توجهی برای ادامه روند بازسازی ويرانی ها اختصاص داد و شهردار کهنشهر تبريز ( ارفع الملک جليلی ) وظيفه يافته و مصمم شد تا برای پيشگيری از وقوع تندآب های سپسی در بستر شهر شهرياران ، رودخانه مهرانه رود را به نحو شايست ای بهسازی و ساماندهی کرده و با ساخت ديواره های بلند و دراز در دوسوی رودخانه هماره جاری مهرانه رود ، بستر پهن و دراز چايکنار کنونی را بسازد تا شهر تبريز و شهروندان تبريزی را از گزند وقوع تندآبهای ويرانگر در امان نگهدارد…. ( روانش شاد باد )
اينچنين شد که در قوس ميانی شهر تبريز ظرف کمتر از يک سال ، ميدان چايی يا همانا چايکنار و يا به عبارتی ديگر ” قوری چای ” ساخته شد و از آن روز تا هنوز و امروز.. اين مسير عبور رودخانه مهرانه رود بهنگام وقوع تندآب ، تمام آبهای سطحی شهر را می بلعد و از شهر برون می‌نمايد و از وقوع تندآب های سهمگين بمانند تندآب ويرانگر 1313 جلوگيری می کند…
در ذيل اين نوشتار نمايه های هرگز ديده نشده مربوط به تندآب ويرانگر 1313 تبريز نمايان می باشد
تبريز ميدان ساعت 1313
تبريز ، خيابان پهلوی ( امام خمينی ) 1313
خيابان امام کنونی پيوستگی خيابان فردوسی ، تندآب 1313 تبريز
و.. تندآب خرداد 1395 در تبریز و مکش آب های سطحی شهر در بستر چایکناری که 80 سال پیش ساخته شده …!
اشکان حاجی نيا / پایگاه خبری صاحب دیوان
