به گزارش صاحب دیوان، سال‌های کودکی و در اولین مواجهه‌ام با دو پسربچه فارس، آن‌ها معادل ترکی کلمات را از من می‌پرسیدند و من هم پاسخ می‌دادم. وقتی به کلمات مشترک ترکی و فارسی می‌رسیدیم بدون اینکه بدانیم کلمه ترکی است یا عربی یا فارسی، ناخودآگاه تصور می‌کردیم که این کلمه فارسی است و ما آن را در ترکی اشتباه تلفظ می‌کنیم. یکی پرسید: «شما به قاشق چی می‌گید؟»، گفتم: «همون qaşıq»؛ کلی خندیدند که این‌ها به «غاشغ» می‌گویند: qaşıq؛
پدرم دو جلد فرهنگ لغت عمید داشت که یکی از علاقه‌مندی‌های من مرور کلمات فرهنگ لغت بود. دوره راهنمایی بودم و وقتی به حرف «قاف» رسیدم، با این نوشته مواجه شدم: «این حرف در کلمات فارسی نیست، اما در کلمات دخیلی که از عربی و ترکی و مغولی وارد فارسی شده کاربرد دارد.» به‌محض خواندن این جملات، یاد چند سال پیش و آن دو پسربچه فارس افتادم که qaşıq گفتن من را تمسخر می‌کردند. اینکه چرا در ناخودآگاه آن‌ها، تمام کلمات ریشه در فارسی داشتند و ادای غیرفارسی واژه، موجب تحقیر می‌شد؟
برساخت اینکه ایرانی بودن، یعنی تکلم به زبان فارسی و آن هم با لهجه تهرانی، در ناخودآگاه مردم دو نوع شهروند فرادست و فرودست می‌سازد که اولی نرمال، محق، با ضریب هوشی بالا است و دومی آنرمال، غیر محق با ضریب هوشی پایین؛
اخیرا ویدئویی از یک نوجوان پرهیجان ترک ایرانی در رسانه‌های اجتماعی وایرال شده با عنوان ‘کیکه یا واقعی’؛ اول اینکه ‘واگعی’ گفتن او با ‘واغعی’ گفتن یک فارس، هر دو برای یک عرب‌زبان نادرست است؛ چرا که مخرج ‘قاف’ در زبان عربی، هیچ‌یک از این‌دو نیست. کما اینکه ‘دکتر’ گفتن یک فارس و ‘دوهتور’ گفتن یک ترک، برای یک انگلیسی‌زبان نادرست است و هیچ دلیل موجهی وجود ندارد که یک فارس ‘دوهتور’ گفتن یک ترک را تمسخر کند، چرا که او به کلمه داکتر، دکتر می‌گوید. دوم اینکه وایرال کردن چنین مسائلی، احتمال دارد به آینده آن نوجوان ضربه اساسی بزند و او را قربانی یک سیستم راسیستی کرده و اعتماد به‌نفس او را بزداید.
محمود سعید
