سه شنبه, 24 مهر, 1403

عاقبت نافرجام کبریت توکلی، هویت صنعت تبریز

تقی توکلی پس از مهاجرت به تبریز با توجه به اینکه در قفقاز با تولید کبریت آشنایی پیدا کرده بود، در سال ۱۲۹۷ یعنی یک قرن پیش اولین کارگاه و کارخانه تولید کبریت را راه‌اندازی کرد و از آن پس به تقی کبریت ساز توکلی شهره شد. تقی کبریت ساز توکلی برای خرید ماشین آلات به چند کشور از جمله آلمان سفر کرد و در نهایت ماشین آلات به روزی را از این کشور وارد و در سال ۱۳۲۵ کارخانه جدید کبریت سازی توکلی را راه اندازی کرد.

 

با مرگ تقی توکلی در سال ۱۳۳۷ پسرش محمدتقی که تحصیل‌کرده آمریکا بود سکان هدایت کارخانه کبریت سازی را در دست گرفت و آن را توسعه داد. محمدتقی توکلی در سال ۱۳۴۲ به این فکر افتاد که با دورریز چوب‌های کارخانه کبریت سازی، کاری انجام دهد و همین موضوع به راه اندازی نخستین کارخانه نئوپان سازی و کابینت سازی منجر شد. در سال ۱۳۴۷ محمدتقی توکلی به فکر راه‌اندازی کارخانه ماشین‌سازی در تبریز افتاد و این مهم را به مسئولان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران پیشنهاد داد و در نهایت با تلاش او این کارخانه با همکاری چکسلواکی راه‌اندازی شد.

محمدتقی توکلی در گفت و گویی اعلام کرد کارخانه کبریت سازی توکلی با تولید سالانه ۱۰میلیارد جعبه کبریت، بزرگترین تولیدکننده کبریت در جهان است.

کارخانه کبریت سازی توکلی در نخستین همایش ملی ثبت میراث صنعتی کشور در بندر ماهشهر خوزستان طی روزهای ۱۶ و ۱۷ آذر ۱۳۹۸، به همراه ۶ اثر دیگر آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. بنای تاریخی این کارخانه که قدمت آن به دوره پهلوی برمی گردد، در متراژ ۲۳۰۰ مترمربع، در زمان ثبت همچنان مستعدد تولید کبریت و تولید برق بود.

ت

حال وراث محترم برای بقا یا ویرانی کارخانه در حال جدل هستند و متاسفانه وراثی که مایل به تخریب و تبدیل کارخانه به مسکونی هستند پیروز میدان بودند و چند سالی است تاسیسات قدیمی آن را تخریب و به عنوان ضایعات به فروش می رسانند. مثل موتور برق کارخانه که توسط موسس آن برای تامین برق کارخانه و منطقه اطراف نصب شده بود. این موتور برق یکی از آثار صنعتی تبریز بود که اوراق و به عنوان ضایعات به فروش رسید.

 

برای تامین سوخت موتور برق تانکری ساخته شد که ساخت آن نشانه پیشرفت صنعتی ایران و تبریز در زمان خود بود. این تانکر بدون دخالت جوش تمام با پرچ با امکانات ۷۰ سال پیش ساخته شده. که بر حسب اتفاق به خاطر دوستی با پسر سازنده اقای محمد رضا مهدوی فهمیدیم که پدرش حاج یدالله مهدوی (تانکر سازی مهدوی ) ساخت و حمل این تانکر را از تهران به تبریز یکی از افتخارات خود میدانست.( محمد رضا مهدوی) یکی از چهره های معروف فوتبال ایران هست.

 

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کانون تبلیغاتی آریانی
یادداشت