کریم میمنت نژاد / به گزارش پایگاه تخصصی تاریخ و فرهنگ آذربایجان”صاحب دیوان”پس از زلزله 1194 قمری تبریز که بیشتر خانه ها و بناها به تلی از خاک بدل شدند، حاکم تبریز، نجفقلی خان دنبلی، با مشاوره از دانشمندان و صاحب نظران زمان اقدام به طرح ریزی ساخت و احیاء مجدد تبریز نمود که در گام اول بر دور قسمت مرکزی شهر تبریز بنا به مسائل امنیتی دیوار و حصاری کشید و بر این حصار دروازه هایی برای ورود و خروج مردم تعبیه نمود.
دروازه هایی با این اسامی:
1- درب شتربان(دوه چی)
2- درب استانبول
3- درب مهاد مهین
4- درب سرخاب
5- درب گجیل
6- درب نوبر
7- درب باغمیشه
8- درب خیابان
که بعدها بنا به ضرورت و نیاز دروازه ویجویه نیز به این هشت درب اضافه گردید و به درب های نه گانه تبریز مشهور گردید.
طرح دروازه ها یک طاق سنگی بود با دو مناره پوشیده از کاشی های کبود منقش و کتیبه دار و بر پیشانی هر دروازه روی قطعه سنگی مرمر ، با خط نستعلیق جلی ، ابیات زیر به طور برجسته حک گردیده بود :
زهی اساس مشید که باد تا به ابد ز حادثات زمان در امان سبحانی
ز برج باره این در تحیر است سپهر که شد به پاز عنایات خان خانانی
خدیو ملک عدالت نجفقلی خانا مفوض است به او رونق جهانی بانی
که در نگارش این قلعه در زمان قلیل نموده همت وی معجزه سلیمانی
نشان ز سد سکند چو داد تاریخش خرد بگفت « حصار سکندر ثانی »
گویند این ماده تاریخ ، حاج آقا بابای همدانی است که از شعرا و ادبای آن زمان بود و در هر یک از طرفین این سنگ نبشته ها نقش برجسته شیری ترسیم یافته بود که زنجیر گردن آن به پای سروی بسته شده بود .دروازه استامبول از لحاظ تطبیق بر روی نقشه فعلی تبریز در آدرس بازارچه درب استامبول- اول کوچه شهید چرتاب قرار می گیرد طوریکه بخشی از پایه این دروازه که کلماتی نیز حجاری شده رو آن مشخص است هم اینک در پایه یکی از مغازه های بازارچه قابل مشاهده است.
اوژن فلاندن در سال ۱۲۱۹ خورشیدی (۱۸۴۰ میلادی) در زمان محمدشاه قاجار با همراهی معماری به نام پاسکال کوست به ایران می‌آید وی که نقاش و معمار و خاورشناس بود به سفارش آکادمی فرهنگستان هنر فرانسه راهی ایران می شود و در این سفر از تبریز نیز بازدید دارد.فلاندن طرح نقاشی ازین دروازه ها را از دروازه دوه چی تبریز رسم می نماید.
ماخذ: کتاب تاريخ و جغرافی دارالسلطنه تبريز نوشته شاهزاده نادرمیرزا، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد ،انتشارات گلشن، صص 47 – 48 -66 – 121 – 133
یک پاسخ
فوق العادست.