زمین لرزه سال 1194 هجری قمری(1780 میلادی) كه با توصیفهایی كه از پی آمدها و اثرات آن كرده اند می توان پی برد كه از همه زمین لرزه هایی كه تا كنون در تبریز رخ داده است، سخت تر و هراس انگیزتر بوده است. نخستین تكانهای سخت آن دو ساعت از آدینه شب سی ام ذی حجه سال 1193 ه.ق.(6 ژانویه 1780 م.)گذشته روی داده و تا بامداد فردای آن شب زمین تا چهل بار همچنان تكان های سخت می خورده و می لرزیده است . زمین لرزه در زمستان و در نیمه دیماه روی داده و مردم شهر براثر سرما و شب در خانه و كاشانه های خود گرد آمده بوده اند . این زمین لرزه چون درست در میان آخرین شب (سلخ ذی حجه)سال 1193 ه.ق. و نخستین روز (غره محرم ) سال 1194 ه.ق. رخ داده از اینرو در نوشته ها دو تاریخ پیدا كرده است
یعنی گروهی آنرا بسال گذشته و برخی كسان بسال اینده نسبت داده اند، و چون زمین لرزه همچنان دنباله داشته و بیشترین تكانها و لرزه ها نیز در روزهای نخستین ماه های این سال روی داده است از اینرو ما آنرا از پیشامدهای سال 1194 ه.ق. شمرده ایم پس از زلزله 1194 قمری تبریز که بیشتر خانه ها و بناها به تلی از خاک بدل شدند، حاکم تبریز، نجفقلی خان دنبلی، با مشاوره از دانشمندان و صاحب نظران زمان اقدام به طرح ریزی ساخت و احیاء مجدد تبریز نمود که در گام اول بر دور قسمت مرکزی شهر تبریز بنا به مسائل امنیتی دیوار و حصاری کشید و بر این حصار دروازه هایی برای ورود و خروج مردم تعبیه نمود.یکی از این دروازه ها که محل گذر به سمت عثمانی بود و همچنین منطبق بر مسیر جاده ابریشم بنام استامبول نام گرفت.
طرح اصلی دروازه های نجفقلی خانی تبریز که امروزه شهرداری از روی این تصویر اقدام به احداث نمادین دروازه ها می نماید.
طرح دروازه ها یک طاق سنگی بود با دو مناره پوشیده از کاشی های کبود منقش و کتیبه دار و بر پیشانی هر دروازه روی قطعه سنگی مرمر ، با خط نستعلیق جلی ، ابیات زیر به طور برجسته حک گردیده بود :
زهی اساس مشید که باد تا به ابد ز حادثات زمان در امان سبحانی
ز برج باره این در تحیر است سپهر که شد به پاز عنایات خان خانانی
خدیو ملک عدالت نجفقلی خانا مفوض است به او رونق جهانی بانی
که در نگارش این قلعه در زمان قلیل نموده همت وی معجزه سلیمانی
نشان ز سد سکند چو داد تاریخش خرد بگفت « حصار سکندر ثانی »
گویند این ماده تاریخ ، حاج آقا بابای همدانی است که از شعرا و ادبای آن زمان بود و در هر یک از طرفین این سنگ نبشته ها نقش برجسته شیری ترسیم یافته بود که زنجیر گردن آن به پای سروی بسته شده بود .
محل دقیق و اصلی این دروازه مغایر با طرح نمادین اجرا شده فعلی در چای کنار می باشد بطوریکه به تخمین بیش از چهل درصد اصل دروازه با مصالح اصلی در محل اصلی خود باقیست اما شهرداری بخاطر مصالحی از احیا و مرمت دروازه اصلی گزینه احداث نمادین دروازه در محلی در نزدیک ترین جای به محل اصلی این دروازه را انتخاب نمود و هم اکنون در حال ساخت بازارچه صنایع دستی در پشت این دروازه نمادین می باشد.
تصویر محل اصلی دروازه استامبول: بازارچه درب استامبول- اول کوچه شهید چرتاب
نمایی از دروازه نمادین استامبول تبریز که توسط شهرداری منطقه هشت احداث گردیده است.
