به گزارش صاحب دیوان؛ بازار تبریز یکی از آثار تاریخی ایران است که زیبایی معماری و آجرکاری آن جهانیان را به خود خیره کرده است. بهطوریکه ابنبطوطه و مارکوپولو در سفرنامههای خود از زیبایی خیرهکننده این بازار تاریخی مطالب زیادی نوشتهاند. بازار قدیمی تبریز در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده و سالانه توریستهای زیادی برای دیدن آن از سراسر دنیا به شهر تبریز میآیند.
مدتهاست که برخی از بازاریان مشغول در این مکان، به دنبال کسب مجوز برای لولهکشی گاز به مغازههای این بازار هستند. در مقابل، کارشناسان فرهنگی بارها در خصوص خطراتی که لولهکشی گاز به این بازار میتواند به همراه داشته باشد، هشدارهای زیادی دادهاند. ازجمله این خطرات، رخداد آتشسوزی و حتی حذف نام این بازار از لیست یونسکو است؛ اما متأسفانه گوشی بدهکار این حرفها نیست و به اصرار بازاریان، گویا مجوز لولهکشی گاز از برخی نهادها منجمله اداره کل میراث فرهنگی استان، سازمان مهندسی، شهرداری و شرکت گاز صادر شده است.
با توجه به فضای کوچک راه روهای داخلی بازار، امکان لولهکشی از داخل امکانپذیر نبوده و قرار است این عملیات از پشتبام بازار تاریخی انجام گیرد.
معمار طرح مرمت و احیای بازار تبریز با اشاره به اینکه عملیات گازکشی در بازار تبریز خطای راهبری بوده که باعث تزلزل جایگاه این اثر تاریخی در فهرست یونسکو میشود، اظهار کرد: اساساً توزیع انرژی گاز در مقیاس کلان کشور، خود اشتباه بزرگی بود. به جای تبدیل گاز به انرژیهای سالم مثل انرژی الکتریکی، آن را به تمام نقاط کشور، از شهرها تا روستاهای دوردست فرستادهایم که علاوه بر پیامدهای زیستمحیطی، زمینه خطرهای بسیاری را فراهم کرده است.
مدیرکل اسبق میراث فرهنگی آذربایجان شرقی نیز در خصوص طرح لوله کشی گاز در بازار تاریخی تبریز متذکر شد: نزدیک به ۵۵ هزار واحد کسبی در تیمچههای مختلف بازار وجود دارد که همگی پوشیده بوده و فاقد درچه یا پنجره به بیرون هستند. اگر اتفاق کوچکی در یکی از این مغازهها بیفتد، ابعاد سهمگین آن غیرقابل تصور خواهد بود. علاوه بر این، در طی حفاریهایی که برای لولهکشی گاز انجام خواهد گرفت، میتواند باعث آسیب و خسارت به کالبد بازار گردد و حتی بخشهایی از آنکه خیلی قدیمی بوده و مرمت نشدهاند، فرو بریزند. با این وجود، بیشتر توجه ما در خصوص این طرح، معطوف به مسائل ایمنی و خطرات ناشی از آن در این بازار است. چراکه همیشه شاهد اتفاقات ناگوار ناشی از گاز بخصوص در فصل زمستان بودهایم.
معمار و مرمتگر آثار تاریخی، در خصوص نحوه تأمین گرمای بازار گفت: مشکل تأمین و فراهم نمودن سیستم گرمایش برای کاسبان بازار قدیم تبریز، سالها پیش توسط مهندسین مشاور، چارهاندیشی شد و تصمیم بر آن بود که به جای انشعابهای سراسری بازار، ۱۰ موتورخانه در کاروانسراهای آن قرار داده شود. مزیتی که این کار داشت این بود که میتوانست گرمایش و سرمایش بازار را در فصلهای سرد و گرم تأمین کند.
مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز نیز در واکنش به طرح لولهکشی گاز در بازار قدیمی تبریز گفت: بازار تاریخی یک اثر جهانی برای تمام اعصار و نظام بشری میباشد و صرفاً متعلق به عدهای که در آنجا فعالیت اقتصادی دارند، نیست و اگر چنین بود نیازی به استقرار پایگاه جهانی در بازار وجود نداشت. ازاینرو، هرنوع اقدام عمرانی، مرمتی، خدماتی و تأمین گرمایش و سرمایش در این مکان تاریخی، نیازمند رعایت قوانین خاص پایگاههای جهانی است. بنده بهعنوان مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز، مصوبهای که در آن ضوابط میراث، نظام مهندسی و سایر ارگانهای مربوطه زیر پا گذاشته شود را امضا نمیکنم.
چند ماه قبل، در بازدیدی که مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان شرقی از بازار تبریز به منظور بررسی نحوه تأمین گرمایش بازار داشت، عنوان نمود که گازرسانی به داخل بازار به لحاظ ایمنی مناسب نیست. وی پیشازاین نیز تأکید کرده بود که شرکت گاز آذربایجان شرقی ورود شبکه گاز شهری به داخل بازار را بههیچعنوان تائید نمیکند.
باوجود تمامی این مخالفتها و هشدارهای اعلام شده در خصوص مخاطرات ایمنی و آسیب به اصالت تاریخی بازار و با وجود تهدید خروج بازار تبریز از فهرست آثار یونسکو، شمارش معکوس لولهکشی گاز به این بازار تاریخی شروع شده و فعالان میراث فرهنگی امیدوار هستند تا نهادهای بالادستی بتوانند مانع انجام آن شوند.