هرچند طی سال های قبل از همه گیری کرونا به دلیل حضور و ورود گردشگران مختلف داخلی و خارجی به تبریز طی تعطیلات نوروزی تعداد قلیلی از اصناف، کسبه و تجار این بازار تاریخی از تعطیلی واحدهای خود خودداری کرده و بر پویایی این مکان تاریخی افزوده بودند، از پارسال و به خصوص سال جدید بازاریان در این ایام مهم سال هنوز از باز کردن واحدهای تجاری و خدماتی خود سرباز می زنند.
بر اساس برآوردها و تحقیقات مراجع فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی، بیش از ۷۰ درصد مسافران نوروزی و سایر گردشگران داخلی و خارجی نخستین تمایل خود برای بازدید از نقاط تاریخی و فرهنگی تبریز را “بازار” این شهر معرفی می کنند که متاسفانه این تمایل شدید به دلیل تعطیلی در روزهای اولیه سال به یاس و ناامیدی تبدیل گشته و فرصتی طلائی برای معرفی مزیت های فرهنگی، اقتصادی و تجاری این کهن شهر از دست می رود.
در سال های نخست دهه ۱۳۹۰ تصمیمات و تمهیداتی از سوی مقام های استانی و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی برای باز بودن تمامی واحدهای بازار تبریز اتخاذ شد، اما نتیجه ای قابل توجه نداشت و تعطیلی و کسادی آن در ایام تعطیلات نوروزی و بی تحرکی این مکان مهم اقتصادی ضربه ای جبران ناپذیر به صنعت گردشگری منطقه زده است.
پس از برگزاری رویداد تبریز ۲۰۱۸ که این کلانشهر به عنوان پایتخت کشورهای اسلامی در ان سال اننتخاب شد، قول های بسیاری از سوی مسئولان ملی، استانی و شهرستانی برای بازنگری در فعالیت بازار تاریخی تبریز در ایام مختلف سال به خصوص تعطیلات نوروزی داده شد که تاکنون هیچ یک از آنها محقق نشده است و در عین حال شرایط بازار جهانی این شهر سال به سال وخیم تر و بدتر می شود.
رییس سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، یکی از دلایل اصلی تعطیلی بازار این شهر در ایام نوروز را بی توجهی هیات امنا دانست و با انتقاد از رویه نادرست اعضای این هیات، اظهار کرد: این نفرات به جز نقطه نظرات شخصی به هیچ پیشنهاد و نظراتی توجه ندارند.
محمدرضا عیوضی قراملکی با اشاره به برگزاری نشست های مشترک و رایزنی و مکاتبات با اعضای هیات امنای بازار تاریخی تبریز، از اینکه این اقدامات تاکنون نتیجه ای در بر نداشته است، ابراز تاسف کرد و افزود: زور ما به این افراد نمی رسد و لازم است رسانه های گروهی و خبرنگاران در این خضوص ورود جدی داشته باشند تا بلکه برای سال آینده در این خصوص گشایش هایی حاصل شود.
وی به تلاش های صورت گرفته از سوی شهرداری منطقه ۸ فرهنگی – تاریخی تبریز برای باز نگه داشتن بازار اشاره و اضافه کرد: با وجود اینکه از مدت ها قبل در این باره برنامه هایی تدوین شده است، اما هیات امنا و اصناف و کسبه بازار تاریخی تبریز وقعی به آنها نمی نهند.
عیوضی قراملکی از برنامه برگزاری تورهای پیاده روی در بازار تاریخی تبریز با همکاری سازمان توسعه گردشگری و شهرداری منطقه ۸ فرهنگی – تاریخی تبریز خبر داد و در عین حال گفت: آیا این برنامه با تعطیلی بازار و نبود اصناف و کسبه و با بسته بودن مغازه ها امکان اجرا دارد؟
وی محروم کردن گردشگران از بازدید مهمترین، بزرگ ترین و بهترین اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار یونسکو آذربایجان را ضربه مهلک به پیکره گردشگری کشور دانست و اظهار کرد: اینکه تعداد بیشماری از مسافران نوروزی برای دیدن این اثر تاریخی وارد تبریز شوند و نتوانند از آن استفاده کرده و پویایی آن را لمس کنند، تامل برانگیز و تاثربار است.
عیوضی قراملکی ضربه اقتصادی و فرهنگی تعطیلی بازار تبریز در نوروز را بسیار وسیع خواند و با بیان اینکه بازاریان این محل باید به پیشینه محل کسب خود واقف بوده و فراتر از منافع شخصی فکر کنند، یادآور شد: ادامه این روند آینده این مکان بی نظیر را با چالش مواجه کرده و صنعت گردشگری آذربایجان را به مخاطره می اندازد.
بزرگترین اثر جهانی کشور و سکوت محض در تعطیلات نوروزی
کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری به اهمیت بازار تبریز در جلب گردشگران در ایام مختلف سال اشاره کرد و گفت: نشست های مختلف با بازاریان تبریز برای فعالیت مستمر بازار تاریخی در روزهای تعطیل سال جدید باید از سوی دستگاه های متولی با جدیت دنبال می شد و نباید با شیوع کرونا این امر نادیده گرفته می شد که نتیجه اش را امروز با بی توجهی بازاریان مشاهده کنیم.
فرشاد رستمی ادامه داد: میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان متولی حوزه گردشگری موظف است بازاریان را نسبت به ارزش و اهمیت تعطیلات نوروزی در ابعاد گردشگری و فرصت طلائی این ایام آگاه کند که البته فواید و منافع اقتصادی آن نیز قابل کتمان نیست.
وی ابراز امیدواری کرد در راستای پیشبرد اهداف خدمات سفر، بازار تاریخی تبریز که جزو آثار ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو است، برخلاف سال های گذشته و امسال در سال های پیش روی به پربازدیدترین مکان تاریخی استان و حتی کشور در نوروز تبدیل شود که این مهم جز با همکاری و تعامل نزدیک بازاریان با مجموعه های اجرایی محقق نخواهد شد.
رستمی برگزاری جشن های نوروزگاه در راستای معرفی آیین و سنن اصیل آذربایجان در محل بازار را مهم و برای جلب و جذب مسافران موثر دانست و یاداور شد: این امر جز با همکاری بازاریان و باز کردن مغازه ها میسر نمی شود.
وی نوروز را فرصتی مغتنم برای معرفی فرهنگ و تاریخ اصیل آذربایجان به گردشگران داخلی و خارجی دانست که بازار تاریخی تبریز در این مسیر نقش ممتاز و محوری دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز در گفت و گویی ضمن ابراز گلایه از بی توجهی بازاریان تبریز به حضور گردشگران در این مکان تاریخی، گفت: طی ۱۵ سال اخیر هر چه تلاش می کنیم تا در این روزهای آغازین سال جدید، بازار به تحرک و پویایی خود مثل روزهای منتهی به سال جدید ادامه دهد، نتیجه ای حاصل نمی شود.
احمد حمزه زاده به تاکید استاندار آذربایجان شرقی در نشست ستاد سفر برای جلوگیری از تعطیلی بازار تبریز اشاره و اضافه کرد: متاسفانه هیات امنای بازار تاریخی تبریز توجهی به توصیه ها، تذکرها و مکاتبات ندارد و همواره در چهار یا پنج روز نخست سال شاهد تعطیلی کامل این بازار هستیم که ضربه ای برای توسعه صنعت گردشگری استان به حساب می آید.
وی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی و نیز فرمانداری شهرستان تبریز را دستگاه های پیگیر و متولی فعالیت بازار تاریخی تبریز در نوروز اعلام کرد و گفت: به رغم برگزاری چند نشست مشترک و نیز رایزنی های مختلف، هیچ نتیجه ای در این زمینه حاصل نشده است.
حمزه زاده بازار تاریخی تبریز را تنها اثر ثبت شده جهانی تبریز برشمرد که حتی مسجد بی همتای کبود نیز در قالب همین بازار ثبت جهانی شده است.
وی اهمیت و ارزش میراثی و گردشگری بازار تاریخی تبریز را بسیار وسیع و فراتر از مسایل محلی و ملی دانست و ادامه داد: اینکه مسافران نوروزی سراغ این محل را گرفته و با بسته بودن مغازه ها و کسبه آن مواجه می شوند، برای آذربایجان شرقی و بازاریان این منطقه برازنده نیست.
حمزه زاده با اشاره به اینکه هم اکنون تنها لایه های بیرونی بازار تاریخی و مسقف تبریز باز است، ابراز اطمینان کرد از روز شنبه حداقل ۸۰ درصد مجموعه صنوف این بازار محل های کسب خود را باز کنند.
بازار تبریز بزرگترین و مهمترین بازار سرپوشیده جهان متشکل از تیمچه ها، دالان ها، سراها، کاروان سراها، حمام ها، مساجد و مدارس مختلفی است که در سال ۲۰۱۰ در جریان نشست سی و چهارم یونسکو در فهرست میراث تاریخی جهان به ثبت رسید.
این اثر دوره سلجوقی دارای ۵ هزار و ۵۰۰ باب حجره و مغازه، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته، یازده باب دالان، ۹ باب مدرسه دینی، ۵ باب حمام و افزون بر ۵۰ گوه شغل بزرگترین مرکز تجارت و داد و ستد شمال غرب کشور و در سده های مختلف تاریخی در جهان شهره خاص داشته و دارد.
زمان ساخت این بنای بی همتا به دوره زندیه می رسد که به جهت قرار گرفتن تبریز بر سر چهارراه جاده ابریشم و گذر روزانه هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بود.
این اثر ممتاز تاریخی در سال ۱۳۵۴ شمسی با شماره ۱۰۹۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
