کاروانسرای گویجه بئل (کاروانسرا شاه عباسی) یکی از چندین کاروانسراهای دوره صفویه است که در زیباترین نقطه آذربایجان شرقی و در دل کوه‌های سربه فلک کشیده و برفگیر گوئجه بئل جاده اهر-تبریز(محدوده شهرستان‌های اهر و هریس) واقع شده است.
معماری منحصر به فرد این کاروانسرا مختص مناطق کوهستانی با زمستان‌های سخت و برفی است. این کاروانسرا با قدمت تاریخی دارای مهندسی و معماری منحصر به فرد در مساحتی بیش از ۲۰۰۰ متر مربع و یکی از شاهکارهای دوره صفوی محسوب می‌شود.
کاروانسرا گویجه بئل ۲۰ آذر ماه سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۹۲۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و با پیگیری‌های مستمر مسئولان کشوری، استانی و شهرستانی طی سال‌های اخیر نیز به همراه ۵۳ کاروانسرای دیگر کشور در سال جاری در فهرست یونسکو ثبت جهانی شد.
واگذاری کاروانسرای گویجه بئل به بخش خصوصی
معاون صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیای بناهای تاریخی و فرهنگی کشور در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: کاروانسرای شاه عباس (کاروانسرای گویجه بئل) یکی از ۵۴ کاروانسراهای کشور است که به تازگی از طرف یونسکو به ثبت رسیده و جزو بنای تاریخی ایران شناخته شده است.
اصغر رمضانی نژاد افزود: در راستای معرفی کاروانسراهای سراسر کشور به یونسکو خوشبختانه چهار کاروانسرای متعلق به آذربایجان شرقی از جمله بنای تاریخی ” کاروانسرای گویجه بئل، جمال‌آباد میانه و خواجه نظر جلفا” از طرف یونسکو به ثبت رسیده و “کاروانسرای یام مرند” نیز بعد از رفع سریع نواقصات به جمع این کاروانسراها افزوده خواهد شد.
وی گفت: اکنون کاروانسراهای یاد شده و کاروانسرای گویجه بئل در مسیر احیا قرار گرفته‌اند و در این راستا کاروانسرا گویجه بئل با عقد قراردادی به بخش خصوصی واگذار شد که بعد از مرمت کلی این بنا توسط بخش خصوصی به مدت ۲۳ سال مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.
استقبال گرم بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در حوزه صنعت گردشگری آذربایجان شرقی
مدیر پروژه‌های صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیای بناهای تاریخی و فرهنگی در شمالغرب کشور نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که استقبال بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در حوزه صنعت گردشگری در آذربایجان شرقی بسیار خوب است، گفت: مرمت آثار تاریخی کلیه بناهای واگذار شده به بخش خصوصی از جمله کاروانسرای گویجه بئل تحت نظارت صندوق احیا و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوده و در مرحله اول سرمایه گذار می‌تواند از طریق مشاور و ارائه طرح، کاربری مورد نظر را اعلام و بعد از تایید طرح و کاربری توسط صندوق احیا، بقیه روند اجرایی و تحویل انجام گیرد.
جابر نوروزی افزود: این پروسه در خصوص عنوان کاربری فرهنگی، اقامتی و پذیرایی گویجه بئل انجام شده و با عقد قراردادی به بخش خصوصی واگذار شده است.
وی ادامه داد: از جمله سایر آثار و بناهای تاریخی آذربایجان شرقی که برای واگذاری به بخش خصوصی در اختیار صندوق توسعه صنایع دستی و احیای بناهای تاریخی و فرهنگی قرار داده شده است نیز خانه معبودی، کاروانسرا و مجموعه کردشت در جلفا است که در آینده‌ای نزدیک از طریق مزایده عمومی به بخش خصوصی واگذار می‌شود.
وی گفت: سرمایه گذاران می‌توانند به مدت ۲۰ تا ۲۵ سال تحت عنوان کاربری‌های فرهنگی، اقامتی، پذیرایی و … از این مکان‌های تاریخی بهره برداری کنند.
نوروزی با اشاره به این‌که بیش از ۸۰ بنای تاریخی ایران برای ثبت جهانی به یونسکو معرفی شده بود، گفت: مراحل معرفی، ارزیابی و … ثبت جهانی آثار تاریخی ایران حدود سه سال به طول انجامید و در نهایت ۵۴ اثر تاریخی مورد تایید قرار گرفت که سهم آذربایجان شرقی در مرحله اول کاروانسراهای “گویجه بئل، جمال‌آباد میانه و خواجه نظر جلفا” و سپس “یام مرند” است.
کاروانسرای گویجه بئل در قله افتخار ایستاد
نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: با جهانی شدن کاروانسرا گویجه بئل، این بنای تاریخی در قله افتخار قرار گرفت و موفقیتی بزرگ برای ملت ایران و منطقه سرسبز و پر افتخار ارسباران به ارمغان آورد.
احمد محرم زاده افزود: کاروانسرای شاه عباسی در دل کوه‌های گویجه بئل از منحصربفرد ترین بناهای تاریخی و گردشگری آذربایجان شرقی و منطقه ارسباران است که بنای تاریخی این اثر یکی از نبوغ معماری ایران بوده و ثبت جهانی این اثر تاریخی از سوی یونسکو باعث خیر و برکت برای مردم خطه آذربایجان خواهد بود.
وی، پیشینه و قدمت تاریخی و فرهنگ منطقه ارسباران را بسیار غنی برشمرد و افزود: در کنار ثبت جهانی بنای فاخر کاروانسرا گویجه بئل از سوی یونسکو، واگذاری این اثر تاریخی به سرمایه گذار برای ایجاد مجتمع فرهنگی، رفاهی و سفره خانه بین راهی می‌تواند در ارتقای صنعت گردشگری، رونق اقتصاد و اشتغال جوانان منطقه و حتی استان موثر باشد.
رمز پیشرفت در منطقه ارسباران و بدوستان اتحاد و همبستگی با همدیگر است
فرماندار شهرستان هریس نیز در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: منطقه ارسباران(قره داغ) با قدمت دیرینه و سرشار از افتخارات تاریخی و ملی یکی از تاثیرگذارترین و موثرترین مناطق آذربایجان شرقی در تثبیت تمامیت ارضی ایران و شاکله اصلی مشروطه خواهانی چون ستارخان است.
وی افزود: ایران عزیز در چند مورد مدیون خطه آذربایجان و منطقه ارسباران و بدوستان است که مهمترین آن‌ها حفظ حدود و ثغور ایران در دوران صفوی بوده که با گذشت ۴۰۰ سال هنوز هم پابرجا مانده است.
فرهاد جلیلوند با اشاره به این‌که کاروانسرای گویجه بئل یکی از کاروانسراهای دوره صفویه است، گفت: کاروانسراها در دوران صفویه برای رونق اقتصاد، امنیت، استراحتگاه و مراودات اقتصادی، سیاسی و جاده‌ای و … مورد بهره برداری قرار می‌گرفتند که کاروانسرای شاه عباسی گویجه بئل در دامنه کوه گویجه بئل (هم مرز با شهرستان‌های اهر و هریس) نیز جزو این کاروانسراها بوده و ۸۰ درصد آن از طریق اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بعد از زلزله ارسباران مرمت شده و بقیه مرمت نیز به دنبال ثبت جهانی آن به بخش خصوصی واگذار شد.
وی، احیای دوباره بنای تاریخی کاروانسرا گویجه بئل را فرصتی مناسب برای رونق گردشگری منطقه ارسباران و تثبیت تاریخ آذربایجان برشمرد و افزود: تاریخ آذربایجان سرشار از رشادت‌ها و جانفشانی‌هایی است که از طول تاریخ تا کنون مشهود است.
وی، رمز پیشرفت و موفقیت در منطقه ارسباران و بدوستان را اتحاد و همبستگی با همدیگر برشمرد و گفت: تا زمانی که این اتحاد و یکپارچگی در منطقه نباشد، موفقیت چندانی اتفاق نخواهد افتاد و شهرستان اهر به عنوان کانون و مرکز منطقه ارسباران باید در این اتحاد و ارتقای سطح فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و … به حدی برسد که کانون توجهات و تصمیم گیری‌ها در منطقه شود، چرا که توسعه و موفقیت اهر در واقع پیشرفت همه شهرهای ارسباران، بدوستان و حتی آذربایجان شرقی خواهد بود.
جلیلوند هم‌چنین به دلسوزان و منتقدان پیشرفت و توسعه در منطقه ارسباران و بدوستان نیز پیشنهاد کرد: افرادی که برای توسعه و آبادانی منطقه دلسوز و نگران هستند باید به دور از هر تغییراتی تنها به فکر جذب و حفظ سرمایه و سرمایه گذاران خارجی و داخلی باشند و فارغ از سیاست و منفعت طلبی از سرمایه‌های عظیم معدنی، گردشگری، کشاورزی، دامی و …منطقه ارسباران و بدوستان به نفع مردم و برای آبادانی، جذب سرمایه، اشتغال، پیشرفت و … گام بردارند.
بخش خصوصی ۴۰ میلیارد ریال برای مرمت کاروانسرا گویجه بئل تعهد کرده است
مدیر اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اهر نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به آسیب دیدگی کاروانسرای گویجه بئل در زمان زلزله ارسباران و مرمت کلی و مجدد این بنای تاریخی توسط میراث فرهنگی، افزود: این کاروانسرا که به بخش خصوصی واگذار شده، اکنون به تعمیرات جزئی نیاز دارد و سرمایه گذار متعهد شده تا عرض دو سال با اعتباری حدود ۴۰ میلیارد ریال ادامه مرمت این بنا را انجام داده و سپس به مدت ۲۳ سال از این مکان با کاربری فرهنگی، اقامتی و پذیرایی بهره برداری کند که امیدواریم این امر موجب خیر و برکت برای مردم منطقه ارسباران و خصوصا اهر شود
حسن باقرپور با اشاره به پیگیری‌های لازم برای ثبت جهانی اهر به عنوان شهر جهانی ورنی نیز گفت: با انجام برخی پیگیری‌ها و ایجاد زیرساخت‌ها و نمایشگاه‌های مختلف در این شهرستان، شاهد جهانی شدن اهر به عنوان شهر جهانی ورنی و متعاقب آن خیر و برکت در منطقه خواهیم بود.
وی از بازسازی و مرمت کاروانسرای گوره درق در هفت کیلومتری کاروانسرای گویجه بئل به سمت اهر که حدود ۸۰ درصد آن در اثر زلزله ۱۳۹۱ تخریب شده بود خبر داد و اعلام کرد: طبق وعده مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی از امسال مرمت آن آغاز و بعد از مرمت، مشابه کاروانسرا گویجه بئل به بخش خصوصی واگذار خواهد شد.
وی در خصوص ثبت جهانی بقعه شیخ شهاب الدین اهر نیز گفت: با جدیت پیگیر موضوع ثبت جهانی این بقعه تاریخی و فاخر از سوی مسئولان شهرستانی، استانی و کشوری هستیم و طی مجموعه درخواست‌ها، پیگیری‌های متعدد، با صدور دستور از سوی وزرای قبلی و فعلی میراث فرهنگی و گردشگری در خصوص ثبت جهانی این اثر فاخر منطقه ارسباران اقداماتی چون تعیین حریم و … در حال اجرا است که به دلیل قرار گرفتن این بنا در ثبت موقت جهانی شدن باید هرچه سریع تر به عنوان کاندید به یونسکو معرفی شود تا با حضور ارزیابان یونسکو مجموعه شیخ شهاب الدین اهری نیز جهانی شود.
ثبت جهانی کاروانسرا گویجه بئل باعث رونق و پیشرفت منطقه است
مدیر اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان هریس نیز در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تبریک ثبت جهانی کاروانسرا گویجه بئل به مردم هریس و منطقه ارسباران، گفت: امیدواریم جهانی شدن این اثر فاخر و ارزشمند باعث رونق و پیشرفت در منطقه شده و موجبات توسعه و شکوفایی را فراهم کند.
ناصر وارسته این نوید را داد که با جهانی شدن کاروانسرا گویجه بئل و حمایت جدی از سرمایه گذار بخش خصوصی، شاهد تغییرات و پیشرفت‌های زیادی در صنعت گردشگری، اقتصاد، سرمایه، اشتغال و … در منطقه ارسباران و بدوستان خواهیم بود.
سرمایه گذاران بخش خصوصی را دریابید
محمدعلی محمدی، سرمایه گذار بخش خصوصی کاروانسرا گویجه بئل نیز در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: در راستای ثبت اهر به عنوان شهر جهانی ورنی، طرح کاروانسرای گویجه بئل تا کاروانسرا اوچ دکانلار اهر اجرا می‌شود که در مرحله اول واگذاری کاروانسرای گویجه بئل آغاز شده و برای مرمت این کاروانسرا حدود ۴۰ میلیارد ریال اعتبار لازم است که بعد از مرمت، کاربری این اثر فاخر به مجتمع فرهنگی، اقامتی، پذیرایی و رفاهی تبدیل می‌شود و برای این منظور نیز طبق برآورد اولیه ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
وی با انتقاد از برخی کم لطفی‌های مسئولان در جریان واگذاری سریع کاروانسرای شاه عباسی، گفت: عاجزانه از مسئولان خواهشمندیم از این پس به دور از هر موضوعی نسبت به پیشبرد اهداف سازنده و ایجاد زمینه‌های لازم برای اشتغال آفرینی بیش از ۵۰ نفر مستقیم و غیر مستقیم در مجتمع فرهنگی، رفاهی و پذیرایی گویجه بئل، ما را حمایت کنند.
وی افزود: تاکنون مجموعه نساجی قره داغ در شهرستان اهر بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان بدون هیچ چشم داشتی سرمایه گذاری کرده است و انتظار داریم مسئولان استانی و شهرستانی نیز ما را در ادامه خدمت رسانی و رسیدن به اهداف بلند سرمایه گذاری در این شهرستان و منطقه یاری کنند و از دلسرد کردن سرمایه گذاران در این شهرستان خودداری کنند.
گفتنی است؛ کاروانسرای شاه عباس گویجه بئل در محدوده شهرستان‌های اهر و هریس به دلیل نحوه ساخت، نوع معماری و مهندسی جزو کاروانسراهای مناطق کوهستانی و سردسیری بوده که بر خلاف سایر بناهای مشابه، حیاط مرکزی ندارد اما دارای پلان مستطیل شکلی است که چهار گوشه آن مجموعه‌ای از چندین برجک است که از نفوذ سرما و برودت هوا در داخل مجموعه می‌کاهد و در این کاروانسرا، هشت ورودی از طرف غرب به داخل سالن با پنج گنبد عرقچین گشوده می‌شود و دیوارهای آن نیز در داخل و خارج از سنگ مالون و سقف‌ها آجری بوده و سقف راهرو مرکزی با گنبدهای عرقچین و سقف سالن‌های شمالی و جنوبی طاق آهنگ است.
گزارش: ایسنا
