يادی از گذشته‌های دور/پيشينه تندآب در تبريز و دليل ساخت مسیل چايکنار

۲۶ خرداد ۱۳۹۵
- ۱۰:۳۷

آيا می دانيد چرا در مرکز شهر تبريز برای عبور آب رودخانه مهرانه رود مکانی بنام ميدان چايی يا همان چايکنار ساخته شده ؟
به گواهی تاریخ در بهار سال 1313 خورشيدی پس از بارش بارانی سهمگين ، تندآب ( سيل ) گسترده ای تبريز را فرا گرفت و نزديک به 1300 خانه مسکونی را درنورديد و خسارات فراوانی بجای گذاشت.
هرچند از شمار تلفات جانی تندآب گسترده 1313 تبريز گزارش دقيقی بجای نمانده ، اما بعيد نيست با وقوع چنین تندآب سنگينی، شماری از شهروندان تبريزی جان خود را از دست داده باشند.

در اين باره ثبت شده:
تندآب پس از ويران کردن سراسر بستر خيابان پهلوی ، شروع به نابودی مغازه ها ، خانه ها و مساجد و ادارات نموده آنچنان که تندآب سهمگين روی داده به سال 1313 سازه اداره بلديه ( شهرداری ) و ساختمان های اداره نظميه ( پليس ) و عمارت عالی قاپو و سرای امير و بخش هايی از بازار سرپوشيده را از بين برده و خرابی های زيادی به بار آورد.
گفته می شود آن هنگام تمام بستر کهنشهر تبريز را آب فرا گرفته بود و تا پاسی از شب صدای ناله های شهروندان نگون بخت در آب گرفتار مانده به گوش می رسيد.
فردای آن روز سرتيپ سيف ” رييس شهربانی ” و سرلشگر محتشمی ” رييس لشگر آرتش آذربايجان ” با همياری 1200 تن از نظاميان شهربانی و آرتشی به کمک مردم آسيب ديده شتافته و محاصره شوندگان در تندآب را نجات بخشيده و در اقدامی فوری با روانه داشتن تلگراف ، خواستار فرستادن آذوقه و آب آشاميدنی و پتو و پوشاک از پايتخت برای شهروندان نگون بخت تبريزی شدند.
پس از مدتی از وقوع تندآب در بستر شهر تبريز ، روز 13 مرداد 1313 ، بيست تن از بزرگان به نمايندگی از مردم تبريز جلسه فوری تشکيل داده و همگی اين برگزيده شدگان وظيفه يافتند از ثروتمندان تبريزی اعانه و کمک مالی دريافت داشته و مابين رنج ديدگان و درماندگان پخش نمايند.
و سرانجام پس از يکسال کار و تلاش شبانه روزی برای زدودن آثار نابودی تندآب و برون راندن صخره ها ، سنگ های بزرگ و گل و لای بجای مانده و نيز با بازسازی خانه های فروريخته وبهسازی بناها و عمارت های نابودشده ، وزير کشور آن هنگام ( ميرزا محمودخان جم ) با سرکشی و بازديد ميدانی ، هزينه ی قابل توجهی برای ادامه روند بازسازی ويرانی ها اختصاص داد و شهردار کهنشهر تبريز ( ارفع الملک جليلی ) وظيفه يافته و مصمم شد تا برای پيشگيری از وقوع تندآب های سپسی در بستر شهر شهرياران ، رودخانه مهرانه رود را به نحو شايست ای بهسازی و ساماندهی کرده و با ساخت ديواره های بلند و دراز در دوسوی رودخانه هماره جاری مهرانه رود ، بستر پهن و دراز چايکنار کنونی را بسازد تا شهر تبريز و شهروندان تبريزی را از گزند وقوع تندآبهای ويرانگر در امان نگهدارد…. ( روانش شاد باد )
اينچنين شد که در قوس ميانی شهر تبريز ظرف کمتر از يک سال ، ميدان چايی يا همانا چايکنار و يا به عبارتی ديگر ” قوری چای ” ساخته شد و از آن روز تا هنوز و امروز.. اين مسير عبور رودخانه مهرانه رود بهنگام وقوع تندآب ، تمام آبهای سطحی شهر را می بلعد و از شهر برون می‌نمايد و از وقوع تندآب های سهمگين بمانند تندآب ويرانگر 1313 جلوگيری می کند…

در ذيل اين نوشتار نمايه های هرگز ديده نشده مربوط به تندآب ويرانگر 1313 تبريز نمايان می باشد