در ایران قدیم به گذرنامه، «تَذکَره مُرور» گفته می‌شد و سفر به دیگر کشورها با همین تذکره ممکن بود. اواخر سال 1267، به دستور میرزا تقی‌خان امیرکبیر تذکره‌های چاپی با علامت شیر و خورشید جانشین تذکره‌های خطی شد و به همین دلیل هم مجبور شدند اداره‌ای برای صدور تذکره ایجـاد کنند و در ارگ تهران «تذکره خانه» را تاسیس و «حاج میرزا جبار» ملقب به «ناظم‌المهام» را برای سرپرستی آنجا انتخاب کردند.
سابقه گذرنامه به صورت کنونی آن در ایران، به 88 سال قبل باز می گردد . نخستین بار در سال 1311 کشورمان دارای قانون گذرنامه شد و طی این مدت، صرفا یک‌بار این قانون اصلاح شده است. 40 سال بعد یعنی در سال 1351 و شش سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، این قانون بار دیگر مورد بازنگری قرار گرفت و تاکنون با اصلاحات و بازنگری‌های موردی با توجه به تغییر نظام حکومتی کشور، همچنان صدور گذرنامه و رتق و فتق امور مسافرت‌های خارجی شهروندان ایرانی براساس همان قانون مصوب 1351 انجام می شود. براساس قانون، دارا بودن گذرنامه ایرانی به معنی داشتن تابعیت این کشور است.
