صاحب دیوان : سال گذشته در چنینی روزی « پروفسور شهریار عدل» آخرین نفس هایش را کشید و دست از این دنیا شست و به دیار به باقی شتافت.
شاید کسی باور نمی کرد او که همه عمر خود را صرف آثار تاریخی کرده است روزی از آن ها دل بکند و همه آن ها را به حال خود رها کند و به وصل معشوق بپیوندد.
سال پیش همین موقع ها بود که قلب پروفسور میراث فرهنگی ایران از تپش باز ایستاد و رفتن را به ماندن ترجیح داد. او در سال 1322 در تهران از پدری اهل تبریز و مادری از شهر بسطام چشم به جهان گشود.
پدرش احمد حسین عدل او را در سال 1338 برای ادامه تحصیل به پاریس فرستاد و تحصیلات خود را در مدرسه عالی علوم تاریخی در سوربن و همچنین در رشته تاریخ عمومی هنر، باستان شناسی مشرق زمین و تاریخ هنرهای دوره اسلامی در مدرسه موزه لوور به پایان رسانید.
عنوان پایان‌نامه‌اش در دانشگاه سوربن فتوحات همایون بود که به تاریخ جنگ‌های شاه عباس در خراسان و فنح هرات می‌پرداخت.
عدل در سال ۱۹۷۶ به عضویت مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه بزرگترین سازمان علمی- پژوهشی فرانسه درآمد.
وی همچنین ریاست کمیته بین‌المللی تدوین تاریخ آسیای میانه در یونسکو را به عهده داشت.
پروفسور عدل، نقش عمده‌ای در ثبت جهانی تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان اصفهان در فهرست میراث فرهنگی جهان یونسکو داشت.
او همچنین، بخشی از فیلم‌های بجا مانده از دوران قاجار را از خطر نابودی نجات داد و آنها را برای مرمت و بازیافت به فرانسه برد. در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۸۸ دبیرکل یونسکو مدال فرهنگ جهانی یونسکو موسوم به پنج قاره را به شهریار عدل اهدا کرد.
عدل از اعضای هیئت تحریریه مجله استودیا ایرانیکا بود که از ابتدای دهه ۷۰ میلادی در فرانسه منتشر می‌شود و دیگر اعضای تحریریه آن افرادی چون ژیلبر لازار، پل برنار، ژان کالمار، یان ریشار و فیلیپ ژینیو بودند.
شهریار عدل در ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ به دلیل ایست قلبی در شهر پاریس درگذشت. ابتدا مقرر بود که پیکرش پس از انتقال به تهران، در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا به خاک سپرده شود. ولی در روز یکشنبه ۷ تیر ۱۳۹۴ در مراسم تشییع جنازه وی که در محوطه موزه ملی ایران صورت گرفت، کامران عدل برادر شهریار عدل اعلام کرد که با توجه به اینکه هنوز موافقت نشده است که پیکر شهریار عدل در محوطه‌ای باستانی دفن شود، پیکر او به صورت امانت در بهشت زهرا نگهداری می‌شود.
در نهایت و با توجه به منع قانونی دفن افراد در محوطه‌های تاریخی صبح روز دوشنبه ۸ تیرماه ۱۳۹۴ پیکر شهریار عدل در قطعه نام‌آوران بهشت‌زهرا دفن شد.
از پدر میراث فرهنگی ایران خانه ای در تهران به یادگار مانده است که مسئولان متولی قول ثبت ملی این خانه و تبدیل آن به موزه را داده بودند ولی امروز پس از گذشت یک سال از درگذشت این باستان شناس و تاریخ شناس هنوز کاری از پیش نرفته است و شهرداری تهران می گوید خریداری خانه شهریار عدل و تبدیل آن به خانه_ موزه هنوز در اولویت شهرداری تهران قرار نگرفته است.
از طرفی محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در اول تیر ماه 94 و در مراسم بزرگداشت وی در پاسخ به این پرسش که آیا تصمیمی برای ثبت خانه عدل وجود دارد، گفته بود: در صورت موافقت سازمان میراث فرهنگی با تبدیل خانه‌ی «شهریار عدل» به موزه، این خانه به طور یقین ثبت ملی خواهد شد.
او همچنین گفته بود: شنبه آینده گروهی به بررسی وضعیت و چگونگی تشکیل «بنیاد عدل» خواهند پرداخت. همچنین تعیین تکلیف خانه مرحوم عدل و اموال آن هم نیاز به گفت‌وگوی بیشتر دارد که سازمان میراث فرهنگی آن را در دستور کار خود قرار خواهد داد.
اما «کامران عدل» برادر شهریار عدل نیز نظری مشابه در مورد داشته و اظهار کرده است: این خانه یک ساختمان دو طبقه است که طبقه دوم آن بسیار آنتیک است و سالن آیینه‌کاری و چلچراغ‌های گرانقیمتی دارد. هرچند بسیاری از اموال در تقسیم ارث بین ورثه واگذار شده است. به نظرم طبقه بالا قابلیت تبدیل به موزه را دارد.
او با اشاره به اینکه خانه عدل در سال 1310 ساخته شده و خانه مادری آنها به شمار می‌رود، توضیح داد: طبقه پایین هم چون بزرگ است و همه اتاق‌های آن به هم مرتبط هستند، قابلیت تبدیل به یک سیستم دفتری برای حضور هیئت‌های مختلف علمی و بحث و مبادله افکار در آن وجود دارد.
خانه تاریخی پروفسور شهریار عدل در خیابان حقوقی تهران- کوچه فولادوند- پلاک 66 واقع شده است و جز این خانه تقریبا همه خانه های تاریخی اطرافش تخریب شده و از نوساخته شده اند، امید که متولیان آثار تاریخی حداقل با ثبت ملی و تبدیل این خانه به موزه گوشه کوچکی از خدمات ارزنده این مردصاحب نام عرصه میراث فرهنگی را جبران کنند.
نگارنده: ندا فرشباف
