ملانصرالدین شخصیت مبهمی دارد و ملل گوناگون او را از خود می دانند و به حکایات کوتاه و خنده دارش مبتهجند. در داستان‌هایی که از او می خوانیم گاهی شخصیت عرفانی دارد و مرشد عرفانی است. روحیه هزال و شوخ طبعی دارد، گاه مضحکه عام و خاص است، گاه از نگاه حکمت آمیزش تعجب می کنیم.
محققان ترکیه زادگاه او را خوی می دانند. شهری در آذربایجان غربی…
نام اصلی اورا «نصرالدین محمود الخویی» می دانند. در خراسان تحصیل کرد و شاگرد امام فخر رازی بود. در بحبوحه حمله مغول از سوی خلیفه به آناتولی فرستاده شد. قاضی بود و حتی در دربار سلاجقه روم وزیر هم بود. در «آق شهیر» ترکیه درگذشت و آرامگاهش در همین شهر است.
این روایت، کاراکتری را می پروراند که برخلاف مرشد عرفانی است … اینکه او قاضی بوده و شاگرد یک متکلم بزرگ بوده است. هر چه بوده اینک همه دنیا با او آشنایند و حکایات او در زبان‌های مختلف ترجمه می شود و مردم با آن می‌خندند. مجسمه های او در بخارا، مسکو ،اسکی شهیر و جاهای دیگر هست ولی فکر نکنم در زادگاه او -خوی-تندیسی ازو باشد. جالب است در بیرون ایستگاه مترویی در مسکو، مجسمه او هست.
مهران معمارزاده
