معبد مهر مراغه یک سازه ی صخره ای کاملا زیرزمینی است که در مراغه و منطقه به نام معبد مهر و هم به نام ملا معصوم مراغه ای و هم اوجاق میشناسند که اهالی آن منطقه عمدتا اصطلاح اوجاق را برای آن به کار می برند.
این بنا سازه ای است که کاربرد آن از حدود دو هزار سال پیش تا حال حاضر بصورت مستدام و مداوم بعنوان بنای مذهبی فعال استفاده میشود.
قدمت آئین مهر پرستی به شش هزار سال پیش از میلاد برمی گردد.
ولی اوج رونق آئین مهر پرستی بر می گردد به دوره اشکانی و ساسانی به لحاظ دینی که مورد حمایت حاکمان وقت قرار گرفته بود.
در دوره هخامنشی سه الهه مورد پرستش بود، اهورامزدا، آناهیتا خدای آب، خدای مهر که خدای خورشید تلقی میشد.
همزمان در این دوره اهورامزدا در اوج بود و دو خدای مهر و آناهیتا در کنارش متبلور بودند.
در دوره اشکانی و ساسانی جای آنها عوض میشود خدای مهر جایگاه اول را پیدا می کند و مورد پرستش قرار می گیرد.
مهر پرستان چون اعتقاد داشتند خدای مهر از سنگ یا صخره متولد و به وجود آمده است برای همان عموماً فضاهای معماریشان را در سنگ و صخره ایجاد میکردند که می شود گفت پر رمز و رازترین آئینِ طولِ تاریخ، مهر پرستی است.
نوع معماری این فضا حالت چلیپایی دارد و طاق ها بصورت گنبدی است که در دوره ی اشکانی خیلی رواج داشته، همچنین آئین مهرپرستی بعضی نماد ها و سمبل هایی داشته که بعضی حیوانات مورد تقدس هستند از جمله مار که نقش آن در این آئین زیاد خود را نشان می دهد و نماد مار که در ورودی این معبد نیز نقش بسته.
بعد از اسلام به واسطه اینکه اهل تصوف از همچین فضاهایی استقبال و استفاده کردند در دوره ی ایلخانی بعنوان خانگاه استفاده شده و در دیوارهای آن آیات قرآنی به وضوح مشاهده میشود که از آثار دوران صفوی است.
ملا معصوم مراغه ای که در این روستا ساکن بودند و در آنجا نیز دفن شده اند بخاطر همان این بنا را به اولیای ملا معصوم مراغه ای هم می شناسند.
موضوع دیگری که وجود دارد در دوره اشکانی و ساسانی بعد از رواج آئین مهر پرستی در ایران این آئین انتقال پیدا میکند به سمت اروپا و در آنجا هم گسترش می یابد ولی بین معابد ما و آنها کمی تفاوت وجود دارد و آن نماد نقش برجسته ی گاو است که معمولا در معابد مهرپرستی اروپا به چشم میخورد و در معابد ما کم است و شاید بتوان گفت که نیست.
تاثیری که مهرپرستی در آیین مسیحیت داشته غسل تعمید است که الان هم در آئین مسیحت رواج دارد و یکی از آیین های عیسوی هاست این امر در این مکان هم رواج داشته است در مهر پرستی هم غسل تعمید را انجام میدادند.
مهر پرستی در حقیقت هفت مرحله داشته که از مرحله ی اول که کلاغ بوده تا مرحله ی پیر و پدر، که نوآموز بعد از سپری کردن این هفت مرحله و آموزش یک سری راه و روشها در اخر به مرحله ی پیری می رسیده و به عنوان رئیس معبد انتخاب میشد.
