صاحب‌دیوان، پایـگاه خبــری و تحلیلی تاریخ و فـرهنگ ایران

پارس وی دی اس
یکشنبه, 10 تیر, 1403

صنایع دستی؛ میراث هنرهای سنتی و گردشگری

روز جهانی صنایع‌ دستی ۱۰ ژوئن ۱۹۶۴ میلادی در شورای جهانی صنایع‌ دستی مطرح و تصویب شد.

عبدالمهدی همت‌پور مشاور رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به مناسبت روز جهانی صنایع دستی در یادداشتی نوشت:

در واقع صنایع‌ دستی بیانگر فرهنگ، ملیت، هویت آن جامعه به‌شمار می‌روند که در عرصه اقتصادی قابلیت بروز و ظهور می‌یابند. اگرچه درگذشته بیشتر جنبه کاربردی آن‌ها مطرح بوده است ولی امروزه از ارزش نمادین سنتی نیز برخوردار هستند.

بعد فرهنگی و هنری صنایع‌ دستی در سطح جهانی سبب شد تا پس از جنگ جهانی دوم، توجه کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای توسعه یافته به آن جلب شود. از این رو حفظ و نگهداری از میراث‌های فرهنگی برعهده سازمان علمی، فرهنگی، آموزشی ملل متحد (یونسکو) قرار گرفت.

اهمیت این موضوع سبب شد تا ۱۰ ژوئن ۱۹۶۴ میلادی، نخستین کنگره جهانی صنایع‌ دستی در نیویورک برگزار شود و در حضور مسئولان اجرایی، استادان دانشگاه، هنرمندان و صنعت‌گران بیش از ۴۰ کشور جهان، قطعنامه تشکیل «شورای جهانی صنایع‌ دستی» به‌عنوان نهاد وابسته به یونسکو به تصویب برسد. همچنین از طرف شورا روز دهم ژوئن به عنوان «روز جهانی صنایع‌ دستی» تعیین شد.

ایران نیز همچون دیگر کشورهای جهان، پس از گذشت چهار سال از تشکیل شورای جهانی صنایع‌ دستی در ۱۳۴۷ خورشیدی از طریق سازمان صنایع‌ دستی کشور به عضویت این شورا در آمد و در مجمع آسیا و اقیانوسیه‌ این نهاد فعالیت خویش را آغاز کرد.

صنایع‌ دستی از دیرباز آمیختگی تنگاتنگی با زوایای زندگی و معیشت مردم و همچنین با محیط طبیعی و اجتماعی داشته و کشور ایران با غنای فرهنگی پر دامنه از این حیث ریشه‌های غنی دارد و خوشبختانه جان‌مایه هنری، مهارتی و فرهنگی این هنر صنعت در بسیاری از رشته‌ها حفظ شده و بر قوت خود باقی است. هم‌اینک عرصه‌های فعالیت صنایع‌ دستی در ایران در بیش از ۳۶۰ رشته و زیرشاخه‌های جانبی آن فعال است که هریک به لحاظ روش و تکنیک تولید فرآورده دستی، نوع مواد اولیه و ظرافت‌های هنری و تخصصی برجسته است. در طبقه‌بندی ۲۴ گانه صنایع‌ دستی کشور در رشته‌های اصلی بافته‌های داری، دست‌بافته‌های نساجی سنتی، انواع روکاری و رودوزی، بافت دستی با میل و قلاب، چاپ سنتی، نمدمالی، شیشه‌گری، سفال و سرامیک، تولید فرآورده‌های پوستی و چرم، دست‌سازهای فلزی و آلیاژی، قلمزنی و مشبک، سنگ‌تراشی، خراطی، نازک‌کاری با چوب، منبت و معرق، حصیربافی، خاتم‌کاری، کاشی‌کاری، گچ‌بری سنتی، میناکاری، ملیله‌سازی، عروسک‌سازی و طلاکوبی، ساخت زیورآلات و ابزارآلات ساز رده‌بندی می‌شوند.

اقوام مختلف ایرانی در گوشه و کنار این دیار کهن از دیرباز با خلاقیت، ذوق هنری و ابتکار خود در تولید صنایع‌ دستی شهره عالم بوده‌اند. ازاین رو صنایع‌ دستی ایران یکی از ظرفیت‌های عالی میراث‌فرهنگی کشور به شمار می‌رود که می‌تواند در اقتصاد گردشگری جایگاه شایسته‌ای پیدا کند. صنایع‌ دستی به‌عنوان یکی از نمودهای میراث‌فرهنگی کشور می‌تواند گردشگران را به خود جلب کرده و علاوه بر پیام‌های فرهنگی و معنوی زمینه‌ساز توسعه زیرساخت‌های گردشگری باشد. زیرا هر شهری دارای صنایع‌ دستی ویژه خود است که ریشه در فرهنگ، سنت‌ها، آیین‌ها و سبک زندگی مردمان آن دیار دارد که گوشه‌ای از هویت تاریخی و فرهنگی آنان را بیان می‌کند از این رو از صنایع‌ دستی به‌عنوان سفیران فرهنگی یک قوم و ملت یاد می‌کنند به همین دلیل است که باید آن را وسیله‌ای برای معرفی فرهنگ، تمدن، زیبایی شناختی و سنن مردم بومی مقصد به شمار آورد. آن‌جا که ورود هر گردشگر می‌تواند نه تنها به عنوان عاملی درآمدساز بلکه پیام‌رسانی به تمام جهان محسوب شده که قادر است فرهنگ غنی ایرانی – اسلامی را به سراسر جهان برساند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یادداشت