شب اوحدی مراغه‌ای از سلسلهشبهای «بخارا» با حضور اصحاب فضل و فرهنگ در مراغه برگزار شد. مراسم شب فرهنگی اوحدی مراغه‌ای، در محلّ سالن عبدالقادر مراغی، به همّت مؤسّسۀ بوستان فرزاندگان، با همکاری انجمن نویسندگان، انجمن موسیقی و ادارﮤ فرهنگ و ارشاد اسلامی مراغه برگزار گردید.
علی دهباشی در آغاز این مراسم ابراز داشت: ششصد و چهل و دومین شب فرهنگی بخارا به اوحدی مراغه‌ای، شاعر پاسی‌گوی قرن هشتم هجری اختصاص دارد؛ شاعر بزرگی که سعید نفیسی، نخستین تصحیح از دیوان او را به ادبیّات پارسی ارزانی کرد.
وی اوحدی مراغه‌ای را شاعر بزرگی اطلاق کرد که هنوز برای بسیاری ناشناخته است و دیوانش باید باز و اندیشه‌های والایش برای علاقه‌مندان به شعر، انسانیّت و هنر شناسانده شود.
وی گفت: اوحدی در زمرﮤ شاعرانی است که هرچقدر هم دربارﮤ آن کار شود، اندک است و بر همین اساس، در آغاز شناسایی اندیشه‌های شعری این شاعر قرار داریم.
دکتر ناصر علیزاده، استاد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، بعنوان اولین سخنران این برنامه با طرح این سؤال که: «علل تفاوت ماندگاریِ اوحدی و بقیّۀ شعرا چیست؟»، به کلامی از نظامیعروضی مبنی بر اینکه: «خیلی از شعرها قبل از شاعر خود مُرده‌اند و نام شاعرانشان فقط در کتاب‌های ادبی مانده است»، بیان کرد: سبک شعری اوحدیمراغهای به فردیّت رسیده بود.
وی بیان کرد: شعر شاعرانی را که اثرشان قبل از خودشان مرده‌اند، به عنوان یک اثر هنری لذّتبخش در خلوت خود باز نکرده و از خواندن آن ابتهاج روحی کسب نمی‌کنیم؛ درحالیکه وقتی حافظ یا غزلی از اوحدی و بخشی از نامه‌ای از منطقالعشّاق را می‌خوانیم، دلمان باز می‌شود و اگر سراغ حکمت را گرفتیم، به جام‌جم اوحدی مراغه‌ای مراجعه می‌کنیم.
به گفته این اوحدی‌شناس: در شیوه‌ای که اوحدی شعرش را بیان می‌کند، و به آن سبک شاعری گفته می‌شود، پا فراتر نهاده و به واسطۀ پختگی به مرحلۀ فردیّت رسیده است؛ این فردیت سبک ذاتی اوست و ذوقش را نشان می‌دهد.
دکتر رحمان مشتاقمهر، از دیگر اساتید زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، نیز با ارائۀ مطلبی تحت عنوان «بازخوانی جام‌جم اوحدی» بیان کرد: مثنوی جام‌جم یکی از چند مثنوی تعلیمی و تربیتی در ادب فارسی است که سرایندگانش طریقۀ سنایی را به عنوان الگو پیش چشم داشتند و در لفظ و معنی و ساختار تحت تأثیر آن بودند.
این اوحدی‌شناس همچنین امتیاز مثنوی اوحدی مراغه‌ای با عنوان «جام‌جم» را جامعه‌گرا و اجتماعی بودن آن خواند و بیان کرد: این امتیاز برجسته، آن را در میان دیگر مثنوی‌ها ممتاز کرده است.
به گفته وی، «جام‌جم» اوحدیمراغهای با توحید و مناجات به درگاه باری تعالی آغاز می‌شود و با ستایش پیامبر اکرم (ص) از جمله معجزﮤ معراج او خاتمه می‌یابد.
وی این موضوع را هم مورد تأکید قرار داد که: ارزش و اهمیّت این نوع از آیین‌های فرهنگی به این است که بازخوانی یا خواندن آثار فرد را یادآوری کند و بر همین اساس باید به آثار اوحدیمراغهای رجوع کنیم.
دکتر ابراهیم رنجبر، استاد دانشگاه تبریز، از دیگر اوحدی‌شناسان حاضر در این رویداد فرهنگی، نیز بیان کرد: اوحدی مراغه‌ای در سرودن اشعارش از عقل، دین و عرفان بهره بُرده و برای ورود به دنیایی که او آفریده، باید دانست که زندگی یک راز است و رازش باید گشوده شود.
وی با بیان اینکه هنر باید یا چراغ باشد یا آینه، اظهار داشت: اوحدی گاهی چراغ‌افروز، امّا در اکثر اوقات آینه‌دار است.
دکتر احمد گلی، استاد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان نیز در این مراسم اظهار داشت: بی‌شک یکی از معدود و معروف شاعرانی که جادّهٔ هموار غزل را برای حافظ ـ آن رند همهٔ آفاق ـ هموارتر کرده است، شیخ اوحدالدّین حسین مراغه‌ای است.
وی ادامه داد: یکی از موارد مهم دربارﮤ بحث در افکار و اندیشه و مقام و منزلت شعرا در میان خودْ کَندوکاو در کم‌وکیفِ تأثیرِ آنان از همدیگر است. ازجمله شاعرانی که در دیوان اوحدی تتبّع نموده و پاره‌ای از غزل‌های او را استقبال کرده است، خواجه حافظ شیرازی است. ظاهراً در طریق عرفان نیز پیرو شیوﮤ او بوده است و او را «پیر طریقتِ» خود خوانده است.
آخرین سخنران شب اوحدی، دکتر ودود دوستی، از شعرا و منتقدین مراغی بود که در این مراسم ضمن اشاره به زندگینامۀ اوحدی، به تشریح زادگاه، سیر و سیاحت و آرای اوحدی پرداخت.
وی در ادامه به بحث تخلّص اوحدی پرداخت و شیوﮤ سرایش شعر وی را به بحث و بررسی نشست.
رئیس ادارﮤ فرهنگ و ارشاد اسلامی مراغه در حاشیۀ این مراسم، هدف از برپایی شب اوحدی اظهار داشت: این مراسم در راستای اهداف و برنامههای «روز مراغه» و شناساندن آن به جامعۀ فرهنگی و هنری ایرانزمین برگزار میگردد.
فیّاضی ادامه داد: در شناساندن مفاخر و فرهنگ و هنر این منطقه کارهای بسیاری است که بایست با برنامهریزی و همراهی اصحاب فرهنگ و هنر انجام گیرد. برنامههایی چون: کنگرﮤ بینالمللی اوحدی، همایش بینالمللی عبدالقادر مراغی، همایش ملّی زینالعابدین مراغی، همایش ملّی مراغه در گذر زمان، جشنوارهای نثر معاصر آذربایجان … و همین شب اوحدی مراغه‌ای، برنامههایی است که این اداره طیّ سالهای گذشته اقدام به برگزاری آن نموده است و هنوز راه طولانی برای احیای نام باشکوه مراغه و مشاهیر بلندآوازه آن وجود دارد.
وی در ادامه گفت: تخصیص نامی با عنوان «روز مراغه» و تثبت آن در تاریخ ایرانزمین، نیازمند برنامهریزی دقیق و نگاهی ژرف به داشتههای وزین مراغه است که با برگزاری همایشها و نشستهای تخصّصی میسور خواهد شد.
همراهی گروه موسیقی عبدالقادر مراغی، در این مراسم، به سرپرستی دکتر هادی راستگار، رئیس انجمن موسیقی مراغه، و اجرای قطعاتی از اوحدی و نیز عبدالقادر مراغی با استقبال کم‌نظیر شیفتگان ادبیّات مواجه شد تا فصل شعر و شاعری از کتاب قطور فرهنگ و هنر این مرزوبوم بار دیگر بازخوانی شود.
