خاندان موذن‌زاده اردبیلی میراث گران‌سنگ فرهنگی و نماد عشق مردم دارالارشاد به اهل بیت(ع) است که تاکنون سه اثر از این خاندان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
از جمله آثار به یادگار مانده از این خاندان اذان مرحوم مؤذن‌زاده اردبیلی است که نمونه‌ای از شاهکارهای میراث معنوی بشر در تاریخ این مرز و بوم بوده که در آن نقش و تلفیق هنر موسیقیایی در مذهب و آثارمعنوی را می‌توان مشاهده کرد.
رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی با صوت و تلاوت ملکوتی اذان در دستگاه آواز بیات ترک که برای اولین بار به این سبک اجرا شده است، نقشی مهم در این باره ایفا کرده است و جذابیت و رسایی در اذان آن استاد، یادگار ارزنده‌ای را در اذهان مردم باقی خواهد گذاشت.
انتخاب یک لحن کاملا ایرانی از وجوه ممیزه این اذان به شمار می‌رود، انتخاب و ارائه دقیق نغمگی، این اذان را به یکی از مشهورترین و جذاب‌ترین آوازهای قدسی و مذهبی در مجموعه موسیقی عبادی مسلمانان جای داده است.
اگر چه پس از مؤذن‌زاده، اذان‌های دیگری هم در سه‌گاه و شوشتری خوانده شد، اما هنوز هم انگار در اذان مؤذن‌زاده لطف و صفای دیگری هست که آدم را به وجد می‌آورد. اذان منحصر به‌فرد که رحیم موذن‌زاده اجرا کرده سبب شده بزرگان فوت و فن موسیقی نظرات زیبایی در این باره بیان کنند، از جمله محمدرضا شجریان درباره او گفته است: «اذان مؤذن‌زاده در تاریخ می‌ماند» و البته در بین اهالی موسیقی و فرهنگ و هنر ایران کمتر کسی پیدا می‌شود که از این اذان تعریف و تمجید نکرده باشد.
از نخستین موذنانی که صدای دلنشین آن به صورت رسمی از رادیو ایران پخش شد، شیخ عبدالکریم موذن اردبیلی است، وی نخستین موذن در کشور به‌شمار می‌رود که به اذان شکل ایرانی بخشید و آوای ملکوتی او از دلنشین‌ترین نوع صوتی اذان در جهان اسلام محسوب می‌شود.
شیوه مداحی استاد سلیم تأثیرگذار در جهان تشیع
از دیگر آثار ناملموس از خاندان موذن‌زاده که با توجه به اهمیت آن در فهرست ناملموس ملی ثبت شده است شیوه مداحی، نوحه‌خوانی، مولودی‌خوانی و مناجات‌خوانی مرحوم استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی است.
مداحی وی به دلیل صدای سحرانگیزش با توجه به نظر اساتید بزرگ موسیقی چون استاد جلیل شهناز، کسایی، گلپا، شجریان، هابیل علی‌اف، آقاخان عبدالله‌اف، یعقوب و عالم قاسم‌اف و ده‌ها نفر دیگر و نحوه استفاده موثر و زیبا از این صدا وی را منحصر بفرد در رشته خود کرده بود.
تلفیق موسیقایی ردیف‌های ایرانی با عربی و ترکی و عثمانی و مرکب‌خوانی‌های زیبا، حماسه‌خوانی در چهارگاه و اجرای اکثر دستگاه‌های ایرانی و به‌ویژه عربی وی در سال ۱۳۴۶ در رادیو رشت (افرح یا قلبی‌ام کلثوم) با مناجات حضرت حسین (ع) که در اوج اجرا کرده بود تا سال ۴۹ پخش می‌شد.
تا کنون شیوه مداحی به سبک استاد سلیم موذن‌زاده در بین مداحان کشور ثبت نشده است و ثبت آثار وی صد درصد تأثیرگذار در جهان تشیع و جامعه مداحان بوده است.
ثبت ملی نوحه‌خوانی استاد سلیم ادای دین به پیشگاه این شخصیت بزرگ معنوی است
نادر فلاحی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل اظهار کرد: «پرونده ثبت ملی شیوه مداحی، نوحه‌خوانی، مولودخوانی و مناجات‌خوانی استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی با تائید در شورای ثبت میراث ناملموس کشور به عنوان یکی از آثار ناملموس اردبیل به ثبت ملی رسیده و این ثبت موجب همدلی و حفاظت از آثار و نیز توسعه تعاملات کشور می‌شود.»
او افزود: «سلیم موذن‌زاده اردبیلی مداح نامی ملقب به سلطان‌الذاکرین از گنجینه‌های معنوی این استان است که ثبت ملی نوحه‌خوانی وی ادای دینی به پیشگاه این شخصیت بزرگ معنوی بود.»
فلاحی با بیان اینکه شیوه مداحی استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی کم‌نظیر و بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی این استان است، گفت: «نقش معنوی و مذهبی استان اردبیل همچنان که از نامش سرزمین مقدس پیداست، بی‌بدیل و غیرقابل انکار است.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل بیان کرد: «سلیم موذن‌زاده از مداحان به نام کشور بوده و اصول مداحی از عصر صفوی تا دوره معاصر را حفظ کرده است که ثبت شیوه مداحی وی ادای دینی به صدای آسمانی و تعلیمات و خدمات وی است.»
او با بیان اینکه میراث ناملموس استاد موذن‌زاده در رگ‌های شیعیان جاری است، افزود: «سلیم موذن‌زاده از گنجینه‌های معنوی استان است که به دلیل تسلط بر دستگاه‌های موسیقی به عنوان چهره شاخص در سطح ملی و بین‌المللی شناخته شده است.»
ایجاد موزه خاندان موذن‌زاده اردبیلی در حال تکمیل است
از دیگر آثار مربوط به خاندان موذن‌زاده اردبیلی که به ثبت ملی رسیده خانه این خاندان که تا چند سال قبل مرحوم استاد سلیم موذن‌زاده در آن سکونت داشته، است که تملک و با تهیه پرونده در فهرست آثار ملی قرار گرفت که مقرر است تا خانه‌موزه در این بنا راه‌اندازی شود که طراحی این پروژه انجام شده است.
منزلت خاندان موذن‌زاده ملی و حتی بین‌المللی است
اکبر بهنام‌جو استاندار اردبیل با اشاره به ثبت خانه موذن‌زاده اظهار کرد: «با پیگیری‌های انجام شده خانه مرحوم استاد سلیم موذن‌زاده ثبت ملی شده و در آینده به موزه مفاخر تبدیل می‌شود.»
او با اشاره به اینکه جایگاه و منزلت مفاخر استان باید حفظ شود، افزود: «شان و منزلت مرحوم موذن‌زاده ملی و حتی بین‌المللی بوده و مراسم بزرگداشت باید درشان سلطان ذاکرین انجام شود.»
استاندار اردبیل در رابطه با تاسیس موسسه مرحوم سلیم موذن‌زاده اردبیلی گفت: «اهداف، اساسنامه، نام موسسه و اعضای هیات امنای پیشنهادی اعم از حقیقی و حقوقی باید مشخص شود و طبق نظر نماینده ولی فقیه در استان موسسه موذن‌زاده اردبیلی با رویکرد مشخص راه‌اندازی شود.»
بهنام‌جو با اشاره به اینکه نشان ملی موذن‌زاده نیز باید تعریف شود، بیان کرد: «اهداف موسسه باید توام با رشد مداحی و اذان در استان باشد.»
مقدمات ایجاد خانه‌موزه خاندان موذن‌زاده اردبیلی فراهم شد
نادر فلاحی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل با اشاره به ثبت اثر فرهنگی تاریخی خانه خاندان موذن زاده اردبیلی از سوی وزارت میراث فرهنگی گفت: «این خانه تاریخی محل زندگی خاندان موذن‌زاده به ویژه مرحوم رحیم و سلیم موذن‌زاده اردبیلی است که از مفاخر هنری و مذهبی در کشور به حساب می‌آیند.»
او با اشاره به اهمیت ثبت تاریخی این اثر بیان کرد: «مقدمات ایجاد خانه‌موزه خاندان موذن‌زاده اردبیلی از جمله تملک بنا، نصب تابلو، مرمت و برخی اقدامات دیگر فراهم شده و به‌زودی شاهد راه‌اندازی این موزه خواهیم بود.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل با بیان اینکه خاندان جلیله موذن‌زاده، حق بزرگی بر گردن این مرز و بوم دارند، عنوان کرد: «نوای ملکوتی این بزرگواران و ندای توحیدی که در بانگ ملکوتی اذانشان نهفته بود همواره جاری و ساری خواهد بود.»
فلاحی افزود: «خانه‌موزه خاندان موذن‌زاده زیر نظر کارشناسان اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به بهترین شکل طراحی و برای عموم بازگشایی خواهد شد.»
خانه تاریخی موذن‌زاده که مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی و در ۴۸۸ مترمربع به ثبت رسیده است، در جنب مسجد تازه شهر اردبیل قرار دارد که محل زندگی خاندان موذن‌زاده به‌ویژه مرحوم رحیم و سلیم موذن‌زاده اردبیلی است که از مفاخر هنری و مذهبی در کشور به شمار می‌روند.
سلیم موذن‌زاده اردبیلی مشهورترین عضو خاندان موذن‌زاده است که در سال ۱۳۱۵ در محله تازه‌شهر اردبیل متولد شد و پس از عمری مداحی به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی در سن ۸۰ سالگی درگذشت.
شیخ عبدالکریم موذن اردبیلی پدر سلیم نخستین موذن رادیوی ایران بود و برادرش رحیم موذن‌زاده اردبیلی نیز از موذنان شهیر ایران بود، داوود برادر دیگر سلیم نیز صدای گیرایی داشت و در زمان خود مداحی مشهور بود اما در میانسالی درگذشت.
در راستای ادای دین به خدمات ارزنده خاندان موذن‌زاده اردبیلی و معرفی جایگاه و منزلت این خاندان ثبت سه اثر از خاندان بزرگ موذن‌زاده در فهرست آثار ملی از جمله اقدامات بوده است که تداوم این اقدامات در معرفی ملی و بین‌المللی خدمات این خاندان نقش ارزنده‌ای ایفا خواهد کرد.
