بناها و محوطه‌های تاریخی میراث ارزشمند گذشتگان و اجداد ما هستند که تمدن و هویت هر منطقه با این بناها شناخته می‌شود و تلاش برای آگاهی‌افزایی عمومی درباره اهمیت این میراث‌فرهنگی گامی برای ارج نهادن به هویت و تاریخ هر ملت به شمار می‌رود.
اهمیتی که بناها و محوطه‌های تاریخی در ابعاد مختلف برای نسل امروز و آینده دارد سبب شده تا روز ۱۸ آوریل به پیشنهاد شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی از سوی یونسکو به‌عنوان روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی نامگذاری شده و برنامه‌های مختلفی برای تبیین اهمیت این بناها اجرا شود.
نامگذاری این روز فرصتی بود تا هر منطقه و جامعه‌ای داشته‌های فاخر خود را در بخش میراث‌فرهنگی و آثار و ابنیه‌های تاریخی در معرض معرفی عموم قرار دهد و از این فرصت برای تشویق افراد و جوامع محلی به آگاهی‌افزایی درباره اهمیت میراث‌فرهنگی در زندگی، هویت و اجتماع آن‌ها و نیز تنوع و آسیب‌پذیری میراث‌فرهنگی و اهمیت تلاش برای حفظ و نگهداری از آن‌ها استفاده کند.
در کنار این آگاهی‌دهی و ایجاد حساسیت عمومی برای حفاظت و حراست از مواریث عظیم فرهنگی و ابنیه‌ها و محوطه‌های تاریخی، این روز فرصتی است تا اقداماتی که برای معرفی، مرمت، نوسازی، توسعه و نگهداری از بناهای تاریخی انجام شده اطلاع‌رسانی شود و عملکردها در این حوزه که گامی در راستای حفط تمدن و هویت ملت‌هاست، به اطلاع عموم برسد.
در سال‌های گذشته به تبع جهان و کشور در استان اردبیل نیز همزمان با این روز برنامه‌های مختلفی اجرا و اهمیت این بناها و محوطه‌ها در کنار آگاهی‌افزایی و تشویق عموم برای مشارکت در حفظ آن‌ها اجرا می‌شد، اما با توجه به شیوع ویروس کرونا این برنامه‌ها از سال گذشته در سطح بین‌المللی با محدودیت روبه‌رو شده و تلاش شد در فضای مجازی در این زمینه اقدام شود.
آنچه که در استان اردبیل در سال‌های اخیر در حوزه بناها و محوطه‌های تاریخی و حفاظت از آن‌ها به چشم می‌خورد جهش مناسب اقدامات مرمتی و حفاظتی از این بناها در کنار توسعه موزه‌ها بوده است که با توجه به اهمیت موضوع اغلب سازمان‌ها و دستگاه‌های مربوطه به‌ویژه شهرداری‌ها در این مسیر با ما همقدم بوده‌اند و نتیجه این مشارکت را می‌توان در اقدامات شاخص برای نوسازی و مرمت بناها و محوطه‌ها مشاهده کرد.
تبدیل دو محوطه باستانی و تاریخی کنزق در سرعین و شهر یری در مشگین‌شهر به پایگاه ملی، جهشی مهم در بخش میراث‌فرهنگی استان در دو سال اخیر بود و ثمرات این اقدام مهم در منطقه در حوزه حفاظت از این محوطه‌ها و اقدامات پژوهشی و نیز تبیین اهمیت تاریخی منطقه نمود عینی یافت.
اقدامات مرمتی شاخص در مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی، شیخ کلخوران، جمعه مسجد و سایر بناهای تاریخی در مرکز استان و تمام شهرستان‌ها که نمونه بارز آن در کهنه‌قلعه مشگین‌شهر مشهود است، بیانگر اهمیت این بناها و محوطه‌های تاریخی است که با این اقدامات در صدد معرفی و حفاظت از آن‌ها بوده‌ایم.
اینجانب با تبریک روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی به مردم شریف استان، در تداوم اقدامات سال‌های گذشته اجرای طرح‌های مرمتی و توسعه‌ای در بناها و محوطه‌های تاریخی را همچنان در اولویت برنامه‌های سال ۱۴۰۰ قرار داده و در این حوزه با اتخاذ تمهیدات اساسی به دنبال حراست از این بناها و جلب مشارکت عمومی برای این تکلیف خطیر و مهم هستیم.
بی‌تردید اهمیت مشارکت و همکاری مردم شریف استان اردبیل در دستیابی به این رسالت مهم بر همگان واضح بوده و نیازمند استمرار و توسعه مشارکت‌های دلسوزانه هم‌استانی‌های عزیز برای حفاظت از میراث اجدادی‌مان در خطه دارالامان اردبیل هستیم.
نادر فلاحی / مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل
