اگر به شهر تبریزسفر کرده باشیدو در موزه ها و خانه های سنتی و میان این اشیاء قدیمی قدمی زده باشید قطعا نام برادران سرابی را در زیر اشیاء اهدایی خواهید دید.
دو برادر به نام های رضا و یعقوب که با ارزش ترین اشیاء باستانی را به موزه ها اهدا کرده اند و نام این دو برادر نه تنها در تاریخ فرهنگ مردم تبریز بلکه در تاریخ ایران نیز جاودانه خواهد ماند.
علاقه آن ها به اشیاء قدیمی تنها در اشیایی که به موزه ها اهدا شده خلاصه نمی شود.
رضا سرابی که برادر بزرگتر است مدعی است که 30 سال برای جمع آوری یك مجموعه ی بزرگ آثار تاریخی ایران و جهان زحمت کشیده است و هم اکنون مجموعه ی نفیس از انواع فانوس ها ، اسناد ،دست نوشته ها،تجهیزات مرتبط با داروسازی و داروخانه های زمان های گذشته ،قفل ها ، و در کل وسایلی مرتبط با 42 شغل که هم اکنون یا تغییر هویتی داده اند و یا به کل از بین رفته اند ،در دست دارد.
رضا سرابی که در محله شتربان تبریز به دنیا آمده هم اکنون 52 سال دارد و علت جمع آوری این مجموعه نفیس را علاقه به فرهنگ و هویت تاریخی خود می داند.
او می گوید که از هفت یا هشت سالگی به اشیاء قدیمی و عتیقه علاقه داشته و اقدام به جمع آوری آن ها کرده است.
او که برادر بزرگتر است الگوی برادر کوکچتر هم شده و این دو برادر در کنار یکدیگر این مسیر را طی کرده اند.
علاوه بر مجموعه نفیسی که آن ها هم اکنون در اختیار دارند شغل و حرفه دیگری دارند که به گفته خودشان هزینه های زندگی و همچنین هزینه های لازم برای خریداری اشیاء عتیقه را از این راه تامین کرده اند.
نام این دو برادر مجسمه ساز در پای بسیاری از مجسمه های شهر حک شده است. مجسمه کُلنل پسیان خلبان معروف تبریزی در ورودی شهر،مجسمه سربازان مشروطه در مقابل ساختمان استانداری تبریز تنها چند اثر از مجموعه آثار این دو برادر هنرمند است.
سال هاست كه رسانه ها به مجموعه تاریخی برادران سرابی پرداخت می كنند ، از رسانه های ملی همچون صدا وسیما گرفته تا مطبوعات محلی.
اما تا به حال نتیجه ای از این امر حاصل نشده است. از این مجموعه نفیس می توان چند موزه ارزشمند كه به معنای واقعی می تواند موزه نامگذاری شود می تواند به دست آورد.
بیش از دو سال است که پروژه احداث موزه برای این اشیاء نفیس در كمسیون فرهنگی شورای اسلامی تبریز در حال بررسی است ولی فعلا نتیجه قطعی برای اختصاص اعتبار و افتتاح موزه حاصل نشده است.
موزه نور و روشنایی
نور و روشنایی عنوانی است كه برادران سرابی برای موزه ای انتخاب كرده اند كه اشیاء موجود در آن فقط به نور و روشنایی ارتباط دارد.
رضا سرابی با بیان اینكه در طی این سال ها 260 نوع فانوس خریداری كرده است ، می گوید:فانوس ها انواع مختلفی دارند كه از آن ها استفاده های مختلفی می شد.
وی ادامه می دهد: فانوس معدن ، فانوس قوللوق چی ( نوعی فانوس كه كه كاركنان مهمانسراها در دست داشتند و مسافران را تا اتاقشان همراهی می كردند) ،فانوس فایطون تنها چند نوع از فانوس های موجود در این مجموعه هستند.
وی همچنین می گوید:علاوه بر فانوس ،انواع پی سوزها و حتی از اولین لامپ های ادیسون در این مجموعه وجود دارد كه ما می خواهیم با عنوان نور و روشنایی نامگذاری شود.
این هنرمند با تجربه اضافه می كند: اگر شورا و شهرداری برای احداث این موزه مساعدت كنند ، تبریز صاحب اولین موزه نور و روشنایی در خاورمیانه خواهد بود.
هر چند در حال حاضر 60 عدد از این فانوس ها در قسمتی از عمارت شهرداری به نمایش گذاشته شده ؛ اما می توان با افتتاح یک موزه مجزا اولین موزه نور خاورمیانه را در تبریز داشته باشیم.
آقای سرابی از خاطرات خود می گوید، از اینكه خانواده و برادرش نیز در این مسیر در كنار او بوده اند و هر كاری انجام داده تا به حال به همراه برادرش بوده ، از اینكه كل زندگی شان وقف جمع آوری این آثار كرده اند.
این خانواده ایرانی كه هویت اصیل خود را با ارزش تر از هر چیزی می دانند تنها هدف خود را در جمع آوری این آثار حفظ هویت ایرانی و جلوگیری از چپاول آثار ملی عنوان می كنند.
آن ها همه دارایی و زمان خود صرف این اشیا كرده اند كه مبادا سودجویانی هویت ایرانی را از بین ببرند و یا از مرز خارج كنند و برای كشورهای بی اساس و بی هویتی تاریخ بسارند.
او گاهی گله مند نیز هست از اینكه به دلیل مسائل مالی نتوانسته خنجر عباس میرزا را خریداری كند و این خنجر هم اكنون در كشور امارات است. از اینكه توان محدودی دارد و برای اینكه بتواند هویت تاریخی حراست و محافظت كند به بازوی كمكی نیاز دارد و این كار به تنهایی محقق نمی شود.
این خانواده فرهنگ دوست مجموعه نفیس خود را در قبال پیشنهاد هایی كه از شهر ها و حتی كشورهای دیگر آمده بود ،جواب مثبت نداند وقصد وهدف آن ها این است كه این مجموعه را در شهر اولین ها حفظ كنند.
موزه مشاغل
این مجموعه تنها در موزه نور و روشنایی خلاصه نمی شود و محل دیگری به عنوان موزه مشاغل برای نمایش و نگهداری از این آثار مورد نیاز است.
محلی كه وسعت زیادی داشته باشد و غرفه هایی مجزا برای نشان دادن این مشاغل به وجود آید.
تلگراف خانه ، دفتر روزنامه ،چاپ خانه ، تلفن خانه ، داروخانه ، سقا و چنیدن شغل دیگر كه هم اكنون یا وجود ندارند و یا تغییر شكل داده اند می تواند به صورت رئال در این موزه وجود داشته باشد.
اهمیت و ارزش كار این دو برادر در این است كه اشیای جمع آوری شده توسط آن ها به صورت مجموعه است.
مثلا اگر بخواهند دارو خانه را مانند قدیم بسازند و به نمایش بگذارند 1200 عدد شیشه دارو ، نسخه های آن زمان ، تابلو سر در داروخانه و حتی مجوز تاسیس داروخانه را در اختیار دارند.
وقتی كه آثار موجود از یك شغل به صورت مجموعه باشد اهمیت و ارزش آن را افزایش می دهد.
این دو برادر و در مجموع می توان گفت خانواده سرابی رنج و زحمت چندین ساله را بر دوش كشیده اند تا تنها بتوانند هویت كشور خود را حفظ كنند.
بسیاری از اشیاء موجود در مجموعه آن ها در حراجی های بزرگ دنیا و از طریق اینترنتی خریداری شده است تا بتواند مجوعه آن ها را كامل كند.
در جریان تهیه گزارش آقای سرابی با شوقی می گفت كه امیدوارم این آخرین مطلب برای احداث موزه باشد و در شماره های بعدی خبر اختصاص اعتبار برای احداث موزه نور و روشنایی و موزه مشاغل را منتشر كنید.
سال هاست که بحث خرید اشیای مرتبط با موزه مشاغل و موزه نورو روشنایی توسط شهرداری تبریز مطرح می شود ، اما جز اینکه مجموعه فانوس های برادران سرابی در قسمتی از عمارت شهرداری به نمایش گذاشته شده است ، اقدام اساسی دیگری انجام گرفته نشده است.
هرچند بارها شهرداری های سایر کلانشهرهای کشور درخواست خرید مجموعه مشاغل و فانوس های برادران سرابی را داشته اند اما آن ها هرگز راضی به فروش این مجموعه ها نشده اند و تنها هدف و دغدغه آن ها این است که اولین موزه نور و روشنایی به صورت مستقل و موزه مشاغل را در شهر خودشان افتتاح کنند ، به ویژه که شهر تبریز به عنوان پایتخت گردشگری شهرهای اسلامی در سال 2018 کاندیدا شده است تحقق این امر می تواند جاذبه های فرهنگی و تاریخی تبریز را افزایش دهد.
