مویدی / اختصاصی صاحب دیوان / تبریز به دلیل برخورداری از پیشینه ی بسیار کهن تاریخی و فرهنگی در طول دوره های مختلف دارای آثار و بناهای تاریخی و موزه های غنی فراوانی است که هر کدام گوشه ای از تاریخ این بخش از سرزمین ایران را به نمایش گذاشته اند.
قدم زدن در کوچه بازار تبریز برای کسانی که تاریخ دوست دارند بسیار لذت بخش است چرا که قطعا به مکان و جایی خواهندرسید که روایتی و داستانی در دل خود پنهان کرده است؛ از همه ی این ها گذشته همراه شدن با بزرگان و اساتید شهرمان که سالهاست عمر خود را وقف تاریخ تبریز کرده اند و بدون هیچ چشم داشتی سعی در حفظ و معرفی این لایه های پنهانی و فراموش شده پرداخته اند، نعمتی بس بزرگ است که نصیبمان شده است. فرهنگ و تاریخ آذربایجان دوام و ماندگاری خود را مرهون عاشقان و هنرمندانی هستند که همیشه با رویی گشاد و مشتاقانه وقت برای علاقه مندان دارند. این بار هم مثل همیشه رفتیم سراغ آقای سرابی بزرگوار (نامی آشنا برای اهالی فرهنگ و هنر استان) و خواستیم از تبریز دیرین برایمان بگوید و ما لذتش را ببریم. این بار گوشه ای فراموش شده از بازار تبریز:
استاد سرابی نقل می کند: سالها پیش تقریبا 20 سال پیش گاوصندوقی از یک بازاری خریده بودم اما درباره اش چیزی نمی دانستم. در مجموعه ی اسناد قدیمی خود تعدادی از برگ ها و رسیدهای بانکی دارم که مربوط به زمان فرقه ی دموکرات آذربایجان می باشد، این اسناد به دلیل این که بعد از سقوط فرقه ی دموکرات آذربایجان تمام مدارک و اسناد آن دوران را معدوم کرده-اند، بسیار نایاب و باارزش هستند.
نمونه ای ازبرگه های بانکی آذربایجان بانگی ( آرشیو شخصی آقای سرابی)
مدتی پیش کارت دعوت افتتاح آن بانک را در بازار کفاشان پیدا کردم و همین امر باعث شد محل آن بانک را کشف کنم و پس از ماه ها پیگیری خستگی ناپذیر آن محل را که در حال حاضر تبدیل به یک فروشگاه وسایل کفاشی شده پیدا کردم.
در انتهای مغازه یک در بزرگ آهنی گاوصندوق به رنگ یشمی با دستگیره ی برنزی وجود دارد که به یک اتاق باریک باز می شود و یک نرده ی آهنی پشت همان در بزرگ تعبیه شده است.
معلوم است که آن اتاقک به عنوان مخزن نگهداری پول و مدارک باارزش بانکی استفاده می شد و به نوعی یک گاوصندوق بزرگ است. با صحبت هایی که از صاحب فعلی مغازه شنیدم معلوم شد که از بانک مرکزی تهران برای بردن آن دو در به جهت انتقال به موزه ی بانک مرکزی مراجعه کرده بودند که با جواب منفی صاحب مغازه مواجه شده اند، همچنین مشخص شد در داخل آن اتاقک یک گاو صندوق بزرگ مکعب شکل به رنگ سبز بوده است که اثری از آن نیست. صحبت از آن گاو صندوقی بود که 20سال پیش من خریده بودم و امروزکه هویتش برای من روشن شد ارزشش برای من صدچندان شد.
آذربایجان بانگی به مدت یک سال از 21 آذر سال 1324 تا 21 آذر سال 1325 در تبریز فعالیت کرده بود. این بانک در اولین حیاط باشماغچی بازاری از طرف دارایی قرار داشت که اکنون تبدیل با فروشگاه وسایل کفاشی شده است.
