در ادامه، گفتگوی صاحب دیوان با این هنرمند مطرح تبریزی را می‌خوانید:
-به عنوان اولین سوال با شما بیشتر آشنا شویم؟
یاشار ملفوظی متولد سال ۱۳۵۸ هستم. در دو رشته تاریخ هنر ایران و طراحی فرش مدارک عالی دارم. همچنین به پاس سال‌ها فعالیت هنری دارای مدرک درجه هنری در زمینه برجسته کاری فرش دستباف هستم. از 27 سال پیش در زمینه تولید فرش برجسته فعالیت کرده ام و کتابی با همین مضمون با عنوان پیرامون تکنیک های برجسته کاری منتشر کرده‌ام که جلد دوم آن نیز در حال تدوین است.
-هنر برجسته سازی فرش را چه زمانی شروع کردید؟
این هنر را از صفر و به صورت خودآموز شروع کردم، باید بگویم چون در خانواده‌ای به دنیا آمده‌ام که چهار تا پنج نسل تولیدکننده فرش‌های دستباف با برند فرش ملفوظی بودند، از کودکی به بافت فرش علاقه‌مند شدم. سال هفتاد و در دوازده سالگی در خانه مشروطه تبریز، بافت فرش را یاد گرفتم. آن زمان به قدری علاقه و ممارست نشان دادم که دوره مقدماتی، تکمیلی و استادی را در یک دوره آموزش دیدم. بعد از آن در حین کار با بافت فرش، طراحی، رفوی فرش و رنگرزی فرش آشنا شدم و اکنون به صورت تخصصی در زمینه برجسته سازی هنری فرش فعالیت می‌کنم. از آنجایی که تمامی هنرها به هم وابسته هستند؛ هنر معماری، هنر فرشبافی و هنر نگارگری کاملا در ارتباط با یکدیگر هستند و هنر برجسته کاری نیز با همه این هنرها در ارتباط است و این ارتباط همیشگی خواهد بود.
-پس برای برجسته کاری فرش باید به تمام اصول فرشبافی آشنایی داشت؟
دقیقا، استادکاری که می‌خواهد برجسته کاری فرش انجام دهد باید با نوع بافت، انواع گره، انواع فرش‌های مناطق مختلف کشور آشنایی داشته باشد.
-برجسته کاری فرش شامل چند مرحله است؟
برجسته کاری فرش شامل هفت مرحله است. مرحله اول بافت فرش است که بعد از اینکه فرش بافته شد و به دستمان رسید، مرحاه بعد موی گیری یا رویه گیری اولیه روی فرش انجام می شود، بعد نوبت مرحله خالی کردن قسمت هایی از فرش است، بعد دورگیری انجام می شود، در ادامه روی جزئیات فرش کار می‌شود، بعد مرحله موی گیری دوباره انجام شده و در مرحله آخر کنترل نهایی انجام می‌شود.
-از ابزارهای مورد استفاده در این هنر هم توضیحاتی بفرمایین؟
ابزارها و قیچی‌های برجسته کاری فرش متفاوت از فرشبافی است که البته با نظارت خودم طراحی می‌شوند. هر یک از مراحل برجسته کاری، قیچی مخصوص به خود دارد مثلا قیچی مخصوص برای رویه گیری و یا قیچی مخصوص خالی کردن فرش. همچنین نوع فلزی که در این قیچی ها به کار رفته با قیچی‌های بازاری متفاوت است و جنس آن تا حدودی با جنس شمشیرهای ژاپنی همخوانی دارد. این قیچی‌ها به صورت سفارشی توسط استادکار تبریزی بسته به نوع و حالت دستم ساخته می‌شود.
-خریدارن آثار شما بیشتر چه کسانی هستند؟
علاقمندان فرش و مجموعه دارن فرش چه در داخل و چه در خارج از کشور خریداران اصلی فرش های برجسته بنده هستند. هدفه از اراده هنر برجسته کاری این است که اصالت فرش ایرانی را در کنار نوآوری که همان برجسته کاری است، نشان دهم، خدا را شکر موفق بوده‌ام و آثارم مورد استقبال قرار گرفته است.
-هدفی نیز برای این هنر خود، ترسیم کرده‌اید؟
البته، هدف گذاری خود بنده، شرکت در حراجی های معروف جهانی از جمله حراجی کریستی و حراجی ساتبیز است و امیدوارم آثارم را در حراجی های هنری معروف جهانی ارائه کنم.
-مشوقی هم در این راه داشته‌اید؟
نزدیک 27 سال است در زمینه فرش دستباف فعالیت می‌کنم اما همسرم باعث شد تا هنر برجسته کاری را به صورت جدی ادامه دهم. همسرم کار ثبت نامم در رشته طراحی فرش را انجام داده بود و به نوعی باعث شد تا در این رشته به تحصیلاتم ادامه دهم. بعدها در حین تحصیل در دانشگاه متوجه شدم که می‌توان به صنعت فرش نگاه هنری داشت. اکنون نیز همه آثار تولید شده در این صنعت، تابلوها و فرش‌ها را به عنوان یک اثر هنری قبول دارم.
-اولین فرش برجسته‌ای که کار کردید چه ویژگی‌هایی داشت؟
سال 96 فرش برجسته‌ای برای شرکت در جشنواره خلاقیت و نوآوری جهان اسلام کار کردم که اتفاقا رتبه برتر جشنواره ارسیکا را کسب کرد و همان فرش به موزه هنر ایران اهدا شد. از همان زمان به صورت حرفه ای برجسته کاری فرش را ادامه داده‌ام.
-به کدام اثرتان علاقه ویژه‌ای داشتید؟
فرشی که به آن علاقه داشتم و از طرفی زحمت فراوانی برایش کشیده بودم، فرشی بود که از کردستان خریداری کرده بودم. احتمالا می دانید از ویژگی های فرش کردستان سفت و به اصطلاح آهنی بودنش است چون فرش کردستان تراکم بالایی دارد و بسیار فشرده است. این فرش به قدری سفت است که بازاریان می‌گویند فرش کردستان را تا نکنید چون می‌شکند. کار بر روی این فرش بسیار مشقبت بار بود، چندین بار باعث شکستن قیچی ها در حین کار شد اما زحماتم نتیجه بخش بود و همین فرش در سال 96 فرش برتر جشنواره انتخاب شد و توسط کلکسیوندار ژاپنی خریداری شد. یکی از افسوس هایم نگه نداشتن این فرش است.
-در مورد فرش گردونه مهر که در جشنواره قالی فاخر برگزیده شد هم توضیحاتی بفرمایید؟
فرش گردونه مهر با ابعاد 200 در 130 سانتی‌متر، یکی از فرش‌های بسیار خاص بنده است. طراحی این فرش در هفت حلقه بوده و در هفت سطح برجسته‌کاری شده است. حلقه اول گل‌ها هستند، بعد پرنده‌ها و گوزن زرد ایرانی که دور ترنج در چرخش هستند. ترنج حالت شمس‌مانند دارد و حس و حال حوض پر آب را تداعی می‌کند. مرکز و شمسه نماد نور و تعالی است.
-و سخن پایانی؟
متاسفانه وضعیت فرش ایرانی رو به افول است و معضلات موجود برای تولیدکنندگان پابرجاست. امسال در نمایشگاه فرش تهران به همین علت شرکت نکردیم چون هیچ تغییر مثبتی در روند صنعت فرش ندیدم. البته به آینده امیدوار هستیم و تلاش می‌کنیم با کارهایی که ارائه می کنیم ارزش و وجهه فرش ایرانی را در سطح جهان بالا ببریم. همچنین در نمایشگاه صنایع دستی آذربایجان با دو نمونه از کارهای نفیسمان که اواخر همین ماه در تبریز برگزار می‌شود، حضور خواهیم داشت.
گفتگو: فریبا اسدی / مریم چرخ انداز
عکس: فریبا اسدی
پیج یاشار ملفوظی : https://www.instagram.com/yashar_malfouziartcarpet
