چهاردهم تیرماه مصادف است با چهل و چهارمین سالگرد درگذشت استاد بزرگ خوشنویسی ایران، استاد میرزا طاهر خوشنویس و نوشتار حاضر به همین بهانه تنظیم یافته است.
از بختبلند، دبیر هنرمان در دبیرستان ابوریحان تبریز در آغازین سالهای دهه هفتاد، انسانی متواضع و هنرمند بود. آن روزها فقط اسمش را یاد گرفته بودیم: “آقای فرزبود” تکه گچی به دست میگرفت و بر روی تختهسیاه بزرگ کلاس به هوای سرمشق دادن بما هنرنمائی میکرد و تحسین و حیرتمان را برمیانگیخت، اهل شعر هم بود، به یاد دارم روزی بیتی بدین مضمون زمزمه میکرد:
مردی که خطش نفیس باشد آن طاهر خـوشنـویـس باشد
آن روزها من و همکلاسیهایم نمیدانستیم “طاهر خوشنویسی” که دبیر هنرمان نام او را در قالب این بیت بر زبان جاری میساخت کیست؟ همانطور که نمیدانستیم آقای فرزبودی که بیریا و خاضعانه قلم خوشنویسی تکتک دانشآموزانش را در آغازین دقایق هر جلسه با استادی تمام میتراشید، یکی از بزرگترین هنرمندان عرصه خوشنویسی کشور و شکسته نستعلیق نویسی کمنظیر است و “استاد محمدعلی فرزبود” نام دارد و بیت مذکور از سرودههای خود اوست:
مردي كه خطش نفيس باشد آن طاهر خوشنویس باشد
شايسته بود به نامش الحق اين جمله خوشنويس مطلق
در مشق و جلی و نسخ و تحرير استاد بود به نيك تعبير
و اما “حاج میرزا طاهر خوشنویس” که نام پدرش عبدالرحمن و سال ولادتش هزار و سیصد و هفت هجری قمری مطابق با هزار و دویست و شصت و هشت شمسی و محل تولدش یکی از روستاهای قراجه داغ است. او در خانوادهای روحانی پا به عرصه حیات نهاد و در سال هزار و دویست و هفتاد شمسی همراه خانواده خود به تبریز مهاجرت نمود. در پنجسالگی به جهت زمینه مذهبی خانوادهاش آموزش قرآن و در هفتسالگی تحصیلات ابتدائی و مقدماتی ادبی را در مکتب شروع کرد. به سبب اینکه علاقه زیادی به فقه داشت، صرف و نحو و فقه را آموخت و چون استعداد وافری در زمینه خوشنویسی در وجودش نهفته بود، بدون تعلّم و راهنمایی استاد و فقط به خاطر ذوق و عشق مفرط به این هنر، از روی خطوط اساتید خط مشق کرد و به کیفیت و قواعد و رموز خط پی برد و در خوشنویسی به درجهای رسید که خطاطان و خط شناسان به مهارت او در نوشتن خط نسخ معترفاند. او اولین نوشته خود را در 9 سالگی به چاپ رسانید، نوشتن اولین قرآن را در سن 13 سالگی آغاز کرد، در سن هفدهسالگی همزمان با انقلاب مشروطه، مدرسههای فیوضات، رشدیه و مموریال در تبریز از او برای تعلیم خط دعوت کردند. او پس از پانزده سال خدمت در مدارس ملّی، مدّت سیوپنج سال هم بهطور رسمی در مدارس تبریز به آموزش هنر خوشنویسی اشتغال داشت. در سال هزار و سیصد و سی و چهار شمسی در سن هفتاد سالگی بازنشسته شد. استاد در حدود سال هزار و سیصد و چهل و نه شمسی به تهران نقلمکان نمود و بقیه زندگی خود را در آنجا سپری کرد. و سرانجام در چهاردهم تيرماه سال هزار و سيصد و پنجاه و پنج رخت از جهان بربست، پيكر اين هنرمند ارزنده ابتدا در بهشتزهرای تهران به خاک سپرده شده بود، اما در بهمنماه هزار و سیصد و هشتاد و چهار، مقبره ايشان به تبريز منتقل و در مقبره الشعراي تبريز و در جوار مزار استاد سيد محمدحسین شهريار، جاي گرفت.كتابت چندين جلد قرآن مجيد و نگارش کتابهای متعدد و… از آثار ماندگار و بیبدیل اين هنرمند بزرگ است.
او کتابت اولين قرآن را در سال 1321 ه.ق شروع میکند. چهار سال تمامکار نوشتن آن قرآن به طول میانجامد، در عرض شصتوچهار سال به تحرير بيش از دويست جلد كتاب، رساله عملي، اخلاقي و ديني از قبيل: مكاسب، مفاتیحالجنان (شش جلد)، قرآن (بیستوپنج جلد)، منتهي الآمال نهجالبلاغه (چهار جلد)، صحيفه سجاديه، گلستان سعدي، جامع المقدمات، شرح جامي، كتاب رجال (پنج جلد )، كفايت الاصول و … موفق میشود. آخرين كتابي كه استاد ميرزا طاهر خوشنويس نوشته، كتاب آسماني قرآن بود كه در سال 1353 هجري شمسي به پايان میرساند و با ختم اين قرآن تعداد نسخههایی كه از قرآن نوشته به بیستوپنج جلد بالغ میشود.
مهدی بزاز دستفروش، رئیس امور موزههای استان
