تصویری از مجلس عصرانه چای ناصرالدین‌شاه قاجار در قصر نیاوران شهر ربیع‌الاول ۱۲۸۶ (برابر با ۱۲۴۸ خورشیدی) قبل از عزیمت به سفر
این عکس بیش از یکصد‌و‌پنجاه سال قبل در این مکان تاریخی گرفته‌شده‌است.
قبله‌عالم معروف به سلطان‌صاحبقران و سپس شاه‌شهید، چهارمین شاه از دودمان قاجار، فرزند محمدشاه و جهان‌خانم (مهدعلیا) در شب سه‌شنبه ششم ماه صفر سال ۱۲۴۷ هجری‌قمری/۲۵ تیر ۱۲۱۰ هجری‌شمسی در قریه‌ای نزدیک تبریز به دنیا آمد. مسئولیت آموزش وی به میرزا عیسی قائم‌مقام فراهانی و فرزندش میرزا ابوالقاسم و پس از آن به میرزا تقی‌خان امیرکبیر واگذار گردید. در چهارده سالگی با گلین‌خانم دختر یکی از شاهزادگان قاجار ازدواج کرد. پس از مرگ محمدشاه قاجار با درایت میرزا تقی‌خان امیرکبیر، از تبریز به تهران آمد و در شب شنبه بیست‌و‌دوم ذی‌القعده سال ۱۲۶۴ به سلطنت رسید. (ص۵۴، کتاب تاریخ مردم ایران در دوره قاجار، دکتر رضا دهقانی)
ناصرالدین‌شاه طولانی‌ترین مدت سلطنت را در میان دودمان قاجار داشت و جزو اولین پادشاهانی بود که خاطرات خود را منتشر کرد. او در پنجاه سال حکومتش، سفرهای متعددی در داخل و خارج از ایران داشت و به سفرهایش به فرنگ شهره شد. دکتر ایرج افشار در کتاب “چهل سال تاریخ ایران در دوره ناصرالدین‌شاه” به ذکر بیش از بیست سفر او پرداخته‌است.
اولین سفرش از تبریز مرکز ولایت‌عهدی‌اش به سمت دارالخلافه تهران به همراه ده‌هزار نفر با شانزده عراده توپ و قورخانه و مهمات دیگر با همراهی امیرکبیر به‌منظور نشستن بر تخت پادشاهی انجام شد.
در این تصویر مربوط به اسناد کاخ صاحبقرانیه نیز، به سفرش در سال ۱۲۸۶ اشاره شده، که در جلد اول کتاب “المآثر و الآثار” محمدحسن‌خان اعتماد‌السلطنه ذکر شده‌است: “ناصرالدین شاه در سنه ۱۲۸۶ هجری‌قمری مطابق سال بیست‌و‌‌سیم (بیست‌وسوم) از پادشاهی به مملکت گیلان سفر کرد.”
ناصرالدین‌شاه برای نخستین‌بار در این تاریخ به گیلان سفر کرد که حدود دو ماه به طول انجامید که خاطرات این سفر به همت دکتر منوچهر ستوده از روی متنی در روزنامه ایران که در سال‌های ۱۲۸۸ و ۱۲۸۹ هجری‌قمری به طبع رسیده‌بود، تصحیح و منتشر شد.
پژوهش و گردآوری: مریم شریفی / کاخ‌موزه نیاوران
